Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia:

111

Ćwiczenie 1

W pierwszej połowie 1793 r. doszło do zapaści polskiego systemu bankowego. Aby zrozumieć mechanizmy towarzyszące temu kryzysowi, połącz datę z wydarzeniem, które tego dnia miało miejsce. Przed wykonaniem ćwiczenia, zajrzyj do podpowiedzi.

RVz49Tw9vDBCC

XII 1792 Możliwe odpowiedzi: 1. Berliński bankier Levy wstrzymuje wypłacenie warszawskiemu bankierowi Piotrowi Fergussonowi Tepperowi przyrzeczonej pożyczki 100 tys. czerwonych zł. Tepper odsprzedaje dobra Sartowice i zastawia Gołków na rzecz Fryderyka Moszyńskiego., 2. Oficjalne ogłoszenie upadłości banku Teppera., 3. Upadek banku Fryderyka Kabryta., 4. Upadek banku Karola Szulca, zięcia Teppera, po tym, jak wierzyciele masowo zwracają się do niego z żądaniem spłaty zobowiązań., 5. Do banku Teppera napływają wierzyciele z żądaniem zapłaty weksli., 6. Niewypłacalność banku Prota Potockiego. II 1793 Możliwe odpowiedzi: 1. Berliński bankier Levy wstrzymuje wypłacenie warszawskiemu bankierowi Piotrowi Fergussonowi Tepperowi przyrzeczonej pożyczki 100 tys. czerwonych zł. Tepper odsprzedaje dobra Sartowice i zastawia Gołków na rzecz Fryderyka Moszyńskiego., 2. Oficjalne ogłoszenie upadłości banku Teppera., 3. Upadek banku Fryderyka Kabryta., 4. Upadek banku Karola Szulca, zięcia Teppera, po tym, jak wierzyciele masowo zwracają się do niego z żądaniem spłaty zobowiązań., 5. Do banku Teppera napływają wierzyciele z żądaniem zapłaty weksli., 6. Niewypłacalność banku Prota Potockiego. 25.02.1793 Możliwe odpowiedzi: 1. Berliński bankier Levy wstrzymuje wypłacenie warszawskiemu bankierowi Piotrowi Fergussonowi Tepperowi przyrzeczonej pożyczki 100 tys. czerwonych zł. Tepper odsprzedaje dobra Sartowice i zastawia Gołków na rzecz Fryderyka Moszyńskiego., 2. Oficjalne ogłoszenie upadłości banku Teppera., 3. Upadek banku Fryderyka Kabryta., 4. Upadek banku Karola Szulca, zięcia Teppera, po tym, jak wierzyciele masowo zwracają się do niego z żądaniem spłaty zobowiązań., 5. Do banku Teppera napływają wierzyciele z żądaniem zapłaty weksli., 6. Niewypłacalność banku Prota Potockiego. 27.02.1793 Możliwe odpowiedzi: 1. Berliński bankier Levy wstrzymuje wypłacenie warszawskiemu bankierowi Piotrowi Fergussonowi Tepperowi przyrzeczonej pożyczki 100 tys. czerwonych zł. Tepper odsprzedaje dobra Sartowice i zastawia Gołków na rzecz Fryderyka Moszyńskiego., 2. Oficjalne ogłoszenie upadłości banku Teppera., 3. Upadek banku Fryderyka Kabryta., 4. Upadek banku Karola Szulca, zięcia Teppera, po tym, jak wierzyciele masowo zwracają się do niego z żądaniem spłaty zobowiązań., 5. Do banku Teppera napływają wierzyciele z żądaniem zapłaty weksli., 6. Niewypłacalność banku Prota Potockiego. 2.04.1793 Możliwe odpowiedzi: 1. Berliński bankier Levy wstrzymuje wypłacenie warszawskiemu bankierowi Piotrowi Fergussonowi Tepperowi przyrzeczonej pożyczki 100 tys. czerwonych zł. Tepper odsprzedaje dobra Sartowice i zastawia Gołków na rzecz Fryderyka Moszyńskiego., 2. Oficjalne ogłoszenie upadłości banku Teppera., 3. Upadek banku Fryderyka Kabryta., 4. Upadek banku Karola Szulca, zięcia Teppera, po tym, jak wierzyciele masowo zwracają się do niego z żądaniem spłaty zobowiązań., 5. Do banku Teppera napływają wierzyciele z żądaniem zapłaty weksli., 6. Niewypłacalność banku Prota Potockiego. 16.04.1793 Możliwe odpowiedzi: 1. Berliński bankier Levy wstrzymuje wypłacenie warszawskiemu bankierowi Piotrowi Fergussonowi Tepperowi przyrzeczonej pożyczki 100 tys. czerwonych zł. Tepper odsprzedaje dobra Sartowice i zastawia Gołków na rzecz Fryderyka Moszyńskiego., 2. Oficjalne ogłoszenie upadłości banku Teppera., 3. Upadek banku Fryderyka Kabryta., 4. Upadek banku Karola Szulca, zięcia Teppera, po tym, jak wierzyciele masowo zwracają się do niego z żądaniem spłaty zobowiązań., 5. Do banku Teppera napływają wierzyciele z żądaniem zapłaty weksli., 6. Niewypłacalność banku Prota Potockiego.

Oficjalne ogłoszenie upadłości banku Teppera., Upadek banku Fryderyka Kabryta., Upadek banku Karola Szulca, zięcia Teppera, po tym, jak wierzyciele masowo zwracają się do niego z żądaniem spłaty zobowiązań., Niewypłacalność banku Prota Potockiego., Do banku Teppera napływają wierzyciele z żądaniem zapłaty weksli., Berliński bankier Levy wstrzymuje wypłacenie warszawskiemu bankierowi Piotrowi Fergussonowi Tepperowi przyrzeczonej pożyczki 100 tys. czerwonych zł. Tepper odsprzedaje dobra Sartowice i zastawia Gołków na rzecz Fryderyka Moszyńskiego.

XII 1792
II 1793
25.02.1793
27.02.1793
2.04.1793
16.04.1793

Wiktor Kornatowski, Kryzys bankowy w Polsce 1793 roku. Upadłość Teppera, Szulca, Kabryta, Prota Potockiego, Łyszkiewicza i Heyzlera, Warszawa 1937, s. 29–35.

Ćwiczenie 2

Zapoznaj się z danymi w tabeli, a następnie wykonaj polecenia.

Wyniki prac komisji likwidacyjnej, ogłoszone w 1802 r.

Właściciel banku	Dług do spłaty [w czerwonych złotych]	Majątek przeznaczony na spłatę wierzycieli [w czerwonych złotych]
Piotr Fergusson Tepper	2 267 050	1 218 673
Karol Szulc	284 520	300 168
Fryderyk Kabryt	512 178	748 672
Antoni Prot Potocki	1 311 348	854 625

kryzys Źródło: Wiktor Kornatowski, Kryzys bankowy w Polsce 1793 roku. Upadłość Teppera, Szulca, Kabryta, Prota Potockiego, Łyszkiewicza i Heyzlera, Warszawa 1937, s. 29–35.

R1aefFFVTYAra

Uszereguj klientów warszawskich banków od tych, którzy w wyniku prac komisji likwidacyjnej odzyskali największy procent ulokowanego kapitału, do tych, którzy musieli się zadowolić najmniejszą wypłatą.

Klienci Fryderyka Kabryta
Klienci Piotra Fergussona Teppera
Klienci Antoniego Prota Potockiego
Klienci Karola Szulca

R1XEKV7kCI84B

Zaznacz pasujący wyraz.

Im większe ryzyko podejmował w swojej działalności właściciel banku, tym {łatwiej} / {#trudniej} było jego klientom odzyskać zainwestowany kapitał.

211

Ćwiczenie 3

Przeczytaj poniższy tekst źródłowy i na jego podstawie odpowiedz na pytania.

Katarzyna II do Stanisława Augusta, Carskie Sioło, 2 [13] VII 1792
Idzie o to, aby [przy]wrócić Rzeczypospolitej dawną jej wolność i formę rządu, zagwarantowaną traktatami z nią moimi, a wywróconą gwałtownie przez rewolucję 3‑go maja […]. Z temi jedynie mojemi tak czystemi jak zbawiennemi zgadzając się zamiarami, możesz Wasza Królewska Mość przekonać mnie o rzetelności tych, które teraz oświadczasz, skłonności, i że żądasz przyłożyć się do prawdziwego dobra narodu polskiego. Najzdrowsza część onego skonfederowała się świeżo na dopomnienie [domaganie] się praw jemu niesłusznie wydartych.
caryca Źródło: Katarzyna II do Stanisława Augusta, Carskie Sioło, 2 [13] VII 1792, [w:] Correspondance de Stanislas-Auguste avec Catherine II et ses plus proches collaborateurs (1764-1796), oprac. Z. Zielińska, tłum. K. Zaleska, Kraków 2015, s. 515.

ReyUw44V54jjU

Do jakiego wydarzenia nawiązuje Katarzyna II w liście do Stanisława Augusta Poniatowskiego?

Jaka była odpowiedź króla na zalecenie carycy?

Jakie było bezpośrednie następstwo decyzji króla?

211

Ćwiczenie 4

Na podstawie fragmentów spisów treści wskaż pozycję (A lub B), która będzie bardziej przydatna w pisaniu referatu na temat drugiego rozbioru Polski.

Fragment spisu treści A
Część druga
I Układ sił politycznych w Warszawie po 3 maja 1791 roku
XII. Deklaracja petersburska 18 maja 1792 roku
Część trzecia
III. Polityka obronna Stanisława Augusta
VII. Europa wobec polskiej wojny obronnej
rozbiory1 Źródło: Fragment spisu treści A, [w:] Robert Howard Lord, Drugi rozbiór Polski, tłum. A. Jaraczewski, Warszawa 1984, s. 406–408.

Fragment spisu treści B
Rozdział dwunasty
II. Fryderyk Wilhelm odmawia pomocy. Zasoby wojenne Polski.
V. Katarzyna II odnawia sojusz z mocarstwami zachodnimi.
Rozdział trzynasty
III. Projekt wymiany bawarsko‑polskiej formalnie zgłoszony przez Austrię w Petersburgu
IV. Obopólne korzyści Rosji i Prus
rozbiory2 Źródło: Fragment spisu treści B, [w:] Jerzy Łojek, Geneza i obalenie Konstytucji 3 maja, Lublin 1986, s. 557–558.

RBzhQokPwehMu

211

Ćwiczenie 5

Podaj główne przyczyny drugiego rozbioru Polski.

Źródło A

Hugo Kołłątaj i in. O ustanowieniu i upadku konstytucji 3-go maja 1791 r.
Zgon jej [Polski] tym smutniejszy, że przy gotowej sile i chęci narodu do odparcia obcego gwałtu, jakby bezbronna, bezsilna i dobrowolnie poległa. Nie masz przykładu w dziejach tak łatwego upadku: ale też nie masz przykładu, aby razem tyle zebranych okoliczności przydusiło i zniszczyło duch narodowy, ile się ich zbiegło na odrętwienie i zgubę Polaków. Oprócz chytrości carowy w utworzeniu związku targowickiego, oprócz wiarołomstwa Fryderyka Wilhelma [II], w wyparciu się najuroczystszego traktatu, oprócz zbiegu nagłych okoliczności, które zwróciwszy na jedną stronę baczność i siły Europy, dogodnemi się stały zmowie Moskwy i Prusaka przeciwko Polszcze, znalazła ona jeszcze w tem sprawcę swego upadku, w którym spodziewała się mieć przewódcę do najdzielniejszej obrony. […] oddzielając interes korony swojej od sprawy ojczyzny najhaniebniejszym sposobem zgubę onej przyspieszył.
konstytucja Źródło: Hugo Kołłątaj i in., O ustanowieniu i upadku konstytucji 3-go maja 1791 r., [w:] Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej. Polska od Sejmu Wielkiego do trzeciego rozbioru , t. 45, oprac. A.M. Skałkowski, Kraków 1923, s. 21.

Gdy Katarzyna II zaleciła Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu przystąpienie do konfederacji targowickiej w lipcu 1792 r., Hugo Kołłątaj opowiedział się za akcesem króla. Znane jest jego stanowisko, które wyraził na posiedzeniu Straży Praw w dniu 23 lipca 1792 r : Dziś jeszcze (...)trzeba przystąpić do konfederacji targowickiej, nie jutro. Zdanie zmienił po tym, jak okazało się, że caryca nie zamierza iść na ustępstwa i nie uda się uratować żadnej reformy Sejmu Wielkiego.

Indeks dolny Źródło: J. Łojek, Geneza i obalenie konstytucji 3 maja, Lublin 1986, s. 413. Indeks dolny koniec

Źródło B

R14ZGaUVWz1G2

Obraz przedstawia mężczyznę w zbroi wokół zgromadzonych niego ludzi. Ten mężczyzna to Stanisław August Poniatowski. Obok stoją żołnierze, kobiety, małe dzieci, nad mężczyzną widoczne są kobiece postaci ze skrzydłami. Nad Poniatowskim znajduje się duży, dwugłowy orzeł. Stanisław August Poniatowski trzyma akt konfederacji. Z jego twarzy zostaje zerwana przez dwugłowego orła maska. — *Alegoria upadku Polski*, schyłek XVIII w.
Źródło: Muzeum Narodowe w Warszawie, domena publiczna.

R1FJTI7Z0S8ZB

Wypisz cztery przyczyny drugiego rozbioru Polski, o których mowa w źródle A.

Określ, czy autor źródła B w taki sam sposób ocenił postawę króla jak autor źródła A. Uzasadnij odpowiedź, odwołując się do elementów graficznych.

Ćwiczenie 6

Wymień liderów konfederacji targowickiej i omów ich sylwetki.

RAkWWePKpynUD

1. Józef Kossakowski (1738–1794) Brat Szymona Kossakowskiego, biskup, targowiczanin, pisarz i publicysta. Od lat 80 XVIII w. był związany z rosyjskim ambasadorem w Rzeczpospolitej. Jako zagorzały przeciwnik Konstytucji 3 maja wraz z bratem organizował konfederację targowicką na Litwie, szukając przy tym możliwości wzbogacenia się. Gdy drugi rozbiór Polski był już przesądzony, stał się jednym z najbardziej wpływowych polityków w kraju., 2. Fryderyk Moszyński (1737–1817) Wnuk Augusta II Mocnego i hrabiny Anny Konstancji von Cosel, generał wojsk koronnych, działacz gospodarczy. Uznawano go za znakomitego statystyka, znawcę spraw skarbowych. Jako zwolennik prorosyjskiego obozu konserwatywno-hetmańskiego został posłem na Sejm Wielki. Był szczerze przekonany o słuszności współpracy z Rosją. Po ratyfikacji traktatów rozbiorowych przez sejm grodzieński w 1793 r. dołączył do twórców ustawodawstwa okrojonego państwa., 3. Kazimierz Raczyński (1739–1824) Starosta generalny wielkopolski, marszałek Rady Nieustającej. Przed Sejmem Czteroletnim był przywódcą stronnictwa królewskiego w Wielkopolsce, zaufanym doradcą Stanisława Augusta. Miał dobre relacje z ambasadorem rosyjskim Stackelbergiem i był przeciwny Konstytucji 3 maja. Przystąpił do konfederacji targowickiej i należał do głównych twórców ustawodawstwa rozbiorowego sejmu grodzieńskiego (1793)., 4. Franciszek Ksawery Branicki (1730–1819) Hetman wielki koronny. Początkowo był zwolennikiem Stanisława Augusta Poniatowskiego, jednak po I rozbiorze stanął na czele własnego stronnictwa, opozycyjnego wobec dworu i opierającego działalność na współpracy z Rosją. Należał do przeciwników Sejmu Wielkiego oraz inspiratorów konfederacji targowickiej. Gdy dowiedział się o nieuchronności drugiego rozbioru, wycofał się z życia publicznego., 5. Stanisław Szczęsny Potocki (1752–1805) Wojewoda ruski. Od 1784 r. należał do opozycji antykrólewskiej i współpracował z Rosją. Był z przekonania republikaninem, zwolennikiem ograniczenia roli monarchy w państwie do minimum. Starał się udaremnić próby reformy ustroju na Sejmie Czteroletnim. W 1792 r. został pozbawiony przez sejm wszystkich urzędów. Jako jeden z głównych twórców konfederacji targowickiej i jej marszałek dostarczył Katarzynie II pretekstu do interwencji zbrojnej w Rzeczpospolitej. Kiedy dowiedział się o podpisaniu traktatów rozbiorowych przez Rosję i Prusy, osiadł w swoich dobrach w Tulczynie.

Źródło: Biogramy na podstawie internetowej Encyklopedii PWN.
Ilustracje: domena publiczna, Wikimedia Commons.

R119APNQCtQLx1

W jego żyłach płynęła królewska krew. Możliwe odpowiedzi: 1. Franciszek Ksawery Branicki, 2. Stanisław Szczęsny Potocki, 3. Józef Kossakowski, 4. Kazimierz Raczyński, 5. Stanisław Szczęsny Potocki, 6. Fryderyk Moszyński, 7. Fryderyk Moszyński, 8. Franciszek Ksawery Branicki, 9. Franciszek Ksawery Branicki, 10. Fryderyk Moszyński, 11. Stanisław Szczęsny Potocki, 12. Józef Kossakowski, 13. Stanisław Szczęsny Potocki, 14. Kazimierz Raczyński, 15. Józef Kossakowski Był jednym z liderów konfederacji targowickiej. Możliwe odpowiedzi: 1. Franciszek Ksawery Branicki, 2. Stanisław Szczęsny Potocki, 3. Józef Kossakowski, 4. Kazimierz Raczyński, 5. Stanisław Szczęsny Potocki, 6. Fryderyk Moszyński, 7. Fryderyk Moszyński, 8. Franciszek Ksawery Branicki, 9. Franciszek Ksawery Branicki, 10. Fryderyk Moszyński, 11. Stanisław Szczęsny Potocki, 12. Józef Kossakowski, 13. Stanisław Szczęsny Potocki, 14. Kazimierz Raczyński, 15. Józef Kossakowski Po drugim rozbiorze wycofał się z polityki. Możliwe odpowiedzi: 1. Franciszek Ksawery Branicki, 2. Stanisław Szczęsny Potocki, 3. Józef Kossakowski, 4. Kazimierz Raczyński, 5. Stanisław Szczęsny Potocki, 6. Fryderyk Moszyński, 7. Fryderyk Moszyński, 8. Franciszek Ksawery Branicki, 9. Franciszek Ksawery Branicki, 10. Fryderyk Moszyński, 11. Stanisław Szczęsny Potocki, 12. Józef Kossakowski, 13. Stanisław Szczęsny Potocki, 14. Kazimierz Raczyński, 15. Józef Kossakowski Był zwolennikiem współpracy z Rosją. Możliwe odpowiedzi: 1. Franciszek Ksawery Branicki, 2. Stanisław Szczęsny Potocki, 3. Józef Kossakowski, 4. Kazimierz Raczyński, 5. Stanisław Szczęsny Potocki, 6. Fryderyk Moszyński, 7. Fryderyk Moszyński, 8. Franciszek Ksawery Branicki, 9. Franciszek Ksawery Branicki, 10. Fryderyk Moszyński, 11. Stanisław Szczęsny Potocki, 12. Józef Kossakowski, 13. Stanisław Szczęsny Potocki, 14. Kazimierz Raczyński, 15. Józef Kossakowski Nie był świadkiem ostatecznej utraty niepodległości. Możliwe odpowiedzi: 1. Franciszek Ksawery Branicki, 2. Stanisław Szczęsny Potocki, 3. Józef Kossakowski, 4. Kazimierz Raczyński, 5. Stanisław Szczęsny Potocki, 6. Fryderyk Moszyński, 7. Fryderyk Moszyński, 8. Franciszek Ksawery Branicki, 9. Franciszek Ksawery Branicki, 10. Fryderyk Moszyński, 11. Stanisław Szczęsny Potocki, 12. Józef Kossakowski, 13. Stanisław Szczęsny Potocki, 14. Kazimierz Raczyński, 15. Józef Kossakowski W dniu zwołania Sejmu Czteroletniego miał 36 lat. Możliwe odpowiedzi: 1. Franciszek Ksawery Branicki, 2. Stanisław Szczęsny Potocki, 3. Józef Kossakowski, 4. Kazimierz Raczyński, 5. Stanisław Szczęsny Potocki, 6. Fryderyk Moszyński, 7. Fryderyk Moszyński, 8. Franciszek Ksawery Branicki, 9. Franciszek Ksawery Branicki, 10. Fryderyk Moszyński, 11. Stanisław Szczęsny Potocki, 12. Józef Kossakowski, 13. Stanisław Szczęsny Potocki, 14. Kazimierz Raczyński, 15. Józef Kossakowski Pracował nad ustawodawstwem sejmu rozbiorowego w Grodnie. Możliwe odpowiedzi: 1. Franciszek Ksawery Branicki, 2. Stanisław Szczęsny Potocki, 3. Józef Kossakowski, 4. Kazimierz Raczyński, 5. Stanisław Szczęsny Potocki, 6. Fryderyk Moszyński, 7. Fryderyk Moszyński, 8. Franciszek Ksawery Branicki, 9. Franciszek Ksawery Branicki, 10. Fryderyk Moszyński, 11. Stanisław Szczęsny Potocki, 12. Józef Kossakowski, 13. Stanisław Szczęsny Potocki, 14. Kazimierz Raczyński, 15. Józef Kossakowski

Franciszek Ksawery Branicki, Józef Kossakowski, Fryderyk Moszyński, Stanisław Szczęsny Potocki, Franciszek Ksawery Branicki, Kazimierz Raczyński, Fryderyk Moszyński, Stanisław Szczęsny Potocki, Franciszek Ksawery Branicki, Kazimierz Raczyński, Józef Kossakowski, Stanisław Szczęsny Potocki, Józef Kossakowski, Stanisław Szczęsny Potocki, Fryderyk Moszyński

W jego żyłach płynęła królewska krew.
Był jednym z liderów konfederacji targowickiej.
Po drugim rozbiorze wycofał się z polityki.
Był zwolennikiem współpracy z Rosją.
Nie był świadkiem ostatecznej utraty niepodległości.
W dniu zwołania Sejmu Czteroletniego miał 36 lat.
Pracował nad ustawodawstwem sejmu rozbiorowego w Grodnie.

311

Ćwiczenie 7

Zapoznaj się z dwoma tekstami źródłowymi. Następnie wykonaj polecenia.

Tekst A

Instrukcje pozostawione przez Sieversa, posła rosyjskiego, gen. Igelströmowi przy wyjeździe z Warszawy 19 marca 1793 r.
Gdyby król skutkiem wstrętu swojego do grodzieńskiej podróży mimo dane przyrzeczenie, że wyjedzie 4‑go kwietnia, […] chciał się wymawiać słabością lub zasłaniać obawą rozruchu pospólstwa w Warszawie, wtedy poruczam wam […], abyście mu na uzyskanej audiencji oświadczyli, że ściągnie gniew imperatorowej na siebie i na swoją familią, że nie otrzyma 20 tysięcy dukatów przyznanych przez imperatorową i nie będzie mógł liczyć na żadne dalsze poparcie, owszem zasekwestrują [zajmą] jego dochody, o projekcie zapłacenia długów ani pomyślą, a sprawy Rzpltej bez niego w Grodnie załatwione będą. Gdyby waszej ekscelencji wynurzył obawę rozruchu, możesz go zapewnić, że nie tylko regimenta generał‑lejtnanta Ożarowskiego, lecz i będące pod waszymi rozkazami, razem blisko 15 tysięcy ludzi, mogą z bronią wystąpić.
instrukcje Źródło: Instrukcje pozostawione przez Sieversa, posła rosyjskiego, gen. Igelströmowi przy wyjeździe z Warszawy 19 marca 1793 r., [w:] Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej. Polska od Sejmu Wielkiego do trzeciego rozbioru, t. 45, oprac. A.M. Skałkowski, Kraków 1923, s. 19.

Tekst B

Sievers do carowej z Grodna 25 marca 1793 r.
Przywódcy tutejsi, oba Kossakowscy, książę biskup Massalski i Rzewuski widzą wyraźnie, o co chodzi […]. Powiedziałem im bez obawy, co powiedzieć było trzeba, i mogę powiedzieć z zadowoleniem, że oni z góry oddają cześć, komu należy […]. Przy odjeździe z Warszawy dałem hrabiemu Ożarowskiemu 500 dukatów, mówiąc, że to się przeznacza na miesiąc dla jego stołu jako komendanta miasta Warszawy […]. Tutaj dałem tysiąc dukatów wicemarszałkowi Zabielle, z tem samem zastrzeżeniem.
sievers Źródło: Sievers do carowej z Grodna 25 marca 1793 r., [w:] Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej. Polska od Sejmu Wielkiego do trzeciego rozbioru, t. 45, oprac. A.M. Skałkowski, Kraków 1923, s. 19.

R6fDSSkuVZ2tu

Dopasuj cytaty do kategorii opisujących narzędzia nacisku stosowane przez Rosję w celu zatwierdzenia drugiego rozbioru przez sejm. 1.Zastraszanie, szantaż - Możliwe odpowiedzi: 1. „Mogę powiedzieć z zadowoleniem, że oni [oba Kossakowscy, książę biskup Massalski i Rzewuski] z góry oddają cześć, komu należy”., 2. „Przy odjeździe z Warszawy dałem hrabiemu Ożarowskiemu 500 dukatów [...] Tutaj dałem tysiąc dukatów wicemarszałkowi Zabielle”., 3. „Gdyby król [...] chciał się wymawiać słabością lub zasłaniać obawą rozruchu pospólstwa w Warszawie, wtedy poruszam wam [...], abyście mu [...] oświadczyli, że ściągnie gniew imperatorowej na siebie [...]”., 4. „Nie tylko regimenta generał-lejtnanta Ożarowskiego, lecz i będące pod waszymi rozkazami, razem blisko 15 tysięcy ludzi, mogą z bronią wystąpić”., 5. „Że ściągnie gniew imperatorowej na siebie i na swoją familią”. 2. Rzucanie gróźb pod adresem rodziny- Możliwe odpowiedzi: 1. „Mogę powiedzieć z zadowoleniem, że oni [oba Kossakowscy, książę biskup Massalski i Rzewuski] z góry oddają cześć, komu należy”., 2. „Przy odjeździe z Warszawy dałem hrabiemu Ożarowskiemu 500 dukatów [...] Tutaj dałem tysiąc dukatów wicemarszałkowi Zabielle”., 3. „Gdyby król [...] chciał się wymawiać słabością lub zasłaniać obawą rozruchu pospólstwa w Warszawie, wtedy poruszam wam [...], abyście mu [...] oświadczyli, że ściągnie gniew imperatorowej na siebie [...]”., 4. „Nie tylko regimenta generał-lejtnanta Ożarowskiego, lecz i będące pod waszymi rozkazami, razem blisko 15 tysięcy ludzi, mogą z bronią wystąpić”., 5. „Że ściągnie gniew imperatorowej na siebie i na swoją familią”. 3.Wywieranie presji za pomocą wojska - Możliwe odpowiedzi: 1. „Mogę powiedzieć z zadowoleniem, że oni [oba Kossakowscy, książę biskup Massalski i Rzewuski] z góry oddają cześć, komu należy”., 2. „Przy odjeździe z Warszawy dałem hrabiemu Ożarowskiemu 500 dukatów [...] Tutaj dałem tysiąc dukatów wicemarszałkowi Zabielle”., 3. „Gdyby król [...] chciał się wymawiać słabością lub zasłaniać obawą rozruchu pospólstwa w Warszawie, wtedy poruszam wam [...], abyście mu [...] oświadczyli, że ściągnie gniew imperatorowej na siebie [...]”., 4. „Nie tylko regimenta generał-lejtnanta Ożarowskiego, lecz i będące pod waszymi rozkazami, razem blisko 15 tysięcy ludzi, mogą z bronią wystąpić”., 5. „Że ściągnie gniew imperatorowej na siebie i na swoją familią”. 4. Wynagradzanie za lojalność Możliwe odpowiedzi: 1. „Mogę powiedzieć z zadowoleniem, że oni [oba Kossakowscy, książę biskup Massalski i Rzewuski] z góry oddają cześć, komu należy”., 2. „Przy odjeździe z Warszawy dałem hrabiemu Ożarowskiemu 500 dukatów [...] Tutaj dałem tysiąc dukatów wicemarszałkowi Zabielle”., 3. „Gdyby król [...] chciał się wymawiać słabością lub zasłaniać obawą rozruchu pospólstwa w Warszawie, wtedy poruszam wam [...], abyście mu [...] oświadczyli, że ściągnie gniew imperatorowej na siebie [...]”., 4. „Nie tylko regimenta generał-lejtnanta Ożarowskiego, lecz i będące pod waszymi rozkazami, razem blisko 15 tysięcy ludzi, mogą z bronią wystąpić”., 5. „Że ściągnie gniew imperatorowej na siebie i na swoją familią”. 5.Współpraca ze sprawdzonymi politykami- Możliwe odpowiedzi: 1. „Mogę powiedzieć z zadowoleniem, że oni [oba Kossakowscy, książę biskup Massalski i Rzewuski] z góry oddają cześć, komu należy”., 2. „Przy odjeździe z Warszawy dałem hrabiemu Ożarowskiemu 500 dukatów [...] Tutaj dałem tysiąc dukatów wicemarszałkowi Zabielle”., 3. „Gdyby król [...] chciał się wymawiać słabością lub zasłaniać obawą rozruchu pospólstwa w Warszawie, wtedy poruszam wam [...], abyście mu [...] oświadczyli, że ściągnie gniew imperatorowej na siebie [...]”., 4. „Nie tylko regimenta generał-lejtnanta Ożarowskiego, lecz i będące pod waszymi rozkazami, razem blisko 15 tysięcy ludzi, mogą z bronią wystąpić”., 5. „Że ściągnie gniew imperatorowej na siebie i na swoją familią”.

Dopasuj cytaty do kategorii opisujących narzędzia nacisku stosowane przez Rosję w celu zatwierdzenia drugiego rozbioru przez sejm.

<q>[…] nie tylko regimenta generał-lejtnanta Ożarowskiego, lecz i będące pod waszymi rozkazami, razem blisko 15 tysięcy ludzi, mogą z bronią wystąpić</q>., <q>[…]że ściągnie gniew imperatorowej na siebie i na swoją familią […]</q>., <q>Przy odjeździe z Warszawy dałem hrabiemu Ożarowskiemu 500 dukatów […]. Tutaj dałem tysiąc dukatów wicemarszałkowi Zabielle […]</q>., <q>[…] mogę powiedzieć z zadowoleniem, że oni [oba Kossakowscy, książę biskup Massalski i Rzewuski] z góry oddają cześć komu należy</q>., <q>Gdyby król […] chciał się wymawiać słabością lub zasłaniać obawą rozruchu pospólstwa w Warszawie, wtedy poruczam wam […], abyście mu […] oświadczyli, że ściągnie gniew imperatorowej na siebie […]</q>.

Zastraszanie, szantaż
Stosowanie gróźb pod adresem rodziny
Wywieranie presji za pomocą wojska
Wynagradzanie za lojalność
Współpraca ze sprawdzonymi politykami

RtEf3CUI6KyaB

Wskaż właściwe dokończenie zdania. Zachowanie ambasadora rosyjskiego względem Stanisława Augusta Poniatowskiego świadczy o próbie powstrzymania króla przed…

dezercją.
emigracją.
zwołaniem powstania.
stawianiem biernego oporu.

R2ZXaRRtjQCLR

Wyjaśnij, dlaczego Rosji zależało na tym, żeby król był obecny na sejmie w Grodnie.

311

Ćwiczenie 8

Rozstrzygnij, czy oba źródła pochodzą z tego samego okresu. Uzasadnij odpowiedź, odnosząc się do elementów graficznych.

Ilustracja A

RYxmL74w6qQOd

Samochwała zhańbiony albo Kasia w furii. Katarzyna II stoi między królem Polski (po lewej) a księciem Brunszwiku, wobec których używa przemocy. Książę Brunszwiku był w tym czasie głównodowodzącym wojsk austriacko‑pruskich.

Źródło: The British Museum, licencja: CC BY-NC-SA 4.0.

Ilustracja B

R12Ckcsn4IGnL

Kongres królów koalicji lub tyranów (zdetronizowanych). Europejscy władcy stoją wokół stołu, na którym leży mapa z napisem Republika francuska jedna i niepodzielna, a na niej czapka wolności. Władcy-tyrani z zaskoczeniem patrzą na odchodzące od niej promienie. Kogut rzuca piorunami w korony władców przez owalne okno nad drzwiami.

Źródło: gallica.fr, domena publiczna.

RleCWRjKP4ewD

Twoja odpowiedź

Rutoij7CLIL0K

Mapa interaktywna

Dla nauczyciela