Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Mesjanizm i winkelriedyzm – dwie koncepcje narodowowyzwoleńcze polskich romantyków

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
5) charakteryzuje główne prądy filozoficzne oraz określa ich wpływ na kulturę epoki;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;
Lektura obowiązkowa
19) Adam Mickiewicz, Oda do młodości; wybrane ballady, w tym Romantyczność; wybrane sonety z cyklu Sonety krymskie oraz inne wiersze; Konrad Wallenrod; Dziady cz. III;
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
4) porównuje teksty kultury, uwzględniając różnorodne konteksty;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • przedstawi Konrada, bohatera III cz. Dziadów, jako kluczową postać do zrozumienia mesjanizmu;

  • opisze cechy Kordiana z dramatu Juliusza Słowackiego;

  • porówna dwie wielkie koncepcje romantyczne: mesjanizmu i winkelriedyzmu;

  • nauczy się formułować wypowiedź na temat idei romantycznych.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • podająca;

  • mapa myśli.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Mesjanizm i winkelriedyzm – dwie koncepcje narodowowyzwoleńcze polskich romantyków”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” oraz przygotowanie mapy myśli obrazującej mesjanizm i winkelriedyzm. Uczniowie mogą korzystać z dostępnych źródeł.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel pyta uczniów o informacje na temat mesjanizmu i winkelriedyzmu, nad którymi mieli popracować w domu. Uczniowie omawiają przygotowane mapy myśli.

  2. Prowadzący zajęcia podaje cele i temat zajęć.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel proponuje uczniom, aby pracując w kilkuosobowych grupach, przedstawili swój pomysł na przedstawienie teatralne lub filmowe z wybranym przez nich bohaterem romantycznym. Ich zadaniem jest:
    1) dokonanie wyboru tekstu,
    2) wskazanie tych elementów, które powinny zostać najmocniej wyeksponowane w adaptacji.
    (Forma prezentacji do wyboru przez uczniów).

  2. Uczniowie wspólnie z nauczycielem oglądają filmy z prof. Michałem Kuziakiem. Następnie dzielą się na dwa zespoły. Pierwszy przytacza argumenty, które podaje prof. Michał Kuziak, wskazujące na to, że Kordian Juliusza Słowackiego jest polemiką z dramatem Adama Mickiewicza Dziady cz. III.
    Drugi wypisuje różnice, jakie wskazuje wykładowca, pomiędzy koncepcją mesjanizmu u Mickiewicza w wydaniu Konrada, a winkelriedyzmu głoszonego przez Kordiana.

  3. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Ilustracja interaktywna”. Dzieli uczniów na 4 grupy (lub więcej, w zależności od czasu, który pozostał na pracę z ćwiczeniami). Przydziela uczniom zadania i wyznacza czas na ich realizację. Po zakończeniu pracy weryfikuje poprawność odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

  1. Na zakończenie zajęć nauczyciel w ramach ciekawostki może podać następujące informacje:
    W roku 2022 przypadają dwusetne urodziny epoki romantyzmu, dlatego Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ogłosił go Rokiem Romantyzmu Polskiego. W podjętej uchwale uznano, że jest to dobry powód do przypomnienia duchowego depozytu, jaki pozostawili nam romantyczni bohaterowie, artyści i myśliciele.
    Romantyzm powstawał w czasach narodowej niewoli, carskich represji, zrywów niepodległościowych i nadziei na odzyskanie niepodległości. W wymienionej uchwale Sejmu RP można przeczytać:
    Wypracowane lub utrwalone zostały wtedy cechy pozwalające nam przetrwać nawet najdramatyczniejsze próby zniszczenia narodu. Honor, waleczność, głęboki patriotyzm, przywiązanie do tradycji, empatia wobec losu innych i gotowość do ofiar, otwartość na inne kultury oraz przywiązanie do wolności - ten kanon wartości narodowej wspólnoty romantyzmu przeniósł z dawnej Rzeczypospolitej i zdefiniował na nowo.
    Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17.11.2021

Praca domowa:

  1. Która z postaw mesjanizmu jest ci bliższa i dlaczego? Rozważ problem.

Materiały pomocnicze:

  • Urbankowski B., Myśl romantyczna, Warszawa 1979.

  • Mieczysław Inglot, Romantyzm. Słownik literatury polskiej, Gdańsk 2007.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Prezentacja TED”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Ilustracja interaktywna