Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Walka o wschodnią granicę

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje, jak kształtowała się granica wschodnia II RP.

• analizuje stosunki młodego państwa polskiego z tworzącym się państwem ukraińskim oraz litewskim.

• wyjaśnia takie pojęcia jak: koncepcja federacyjna i inkorporacyjna, Orlęta Lwowskie, Litwa Środkowa, traktat brzeski, traktat ryski.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Walka o wschodnią granicę”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Prezentacja multimedialna” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Nauczyciel poleca uczniom, aby przygotowali prezentację w oparciu o informacje zawarte w sekcji „Przeczytaj”, aby w fazie wstępnej przedstawić ją na forum klasy. Dzieli uczniów na dwie grupy – jedna skupić się ma na relacjiach polsko‑ukraińskich, druga zaś na polsko‑litewskich.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom temat lekcji, nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”. Omawia cele lekcji.

2. Raport z przygotowań. Zalogowany na platformie nauczyciel, przy użyciu raportu, kontroluje przygotowanie uczniów do lekcji: weryfikuje, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Uczniowie intuicyjnie tworzą mapę skojarzeń dotyczącą tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Część właściwa lekcji zaczyna się od prezentacji efektów pracy w domu wybranych uczniów. Pozostali uczniowie zadają pytania prezentującym oraz uzupełniają informacje.

2. Praca z multimedium („Prezentacja multimedialna”). Uczniowie wykonują w parach polecenie nr 2 dołączone do prezentacji multimedialnej: „Określ, czy polskie deklaracje wobec Ukraińców z kwietnia 1920 r. zostały przez Polaków dotrzymane. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do przytoczonych tekstów źródłowych”. Po ustalonym czasie wybrana para prezentuje odpowiedź, pozostali uczniowie i nauczyciel odnoszą się do niej. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie nr 3.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel, korzystając z tablicy interaktywnej lub rzutnika, wyświetla treść ćwiczeń 1 i 2 zawartego w sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują je indywidualnie, a następnie wspólnie omawiają na forum klasy.

4. Następne ćwiczenia 3 i 4 wyświetlone przez nauczyciela na tablicy uczniowie rozwiązują w grupach 4‑osobowych. Po wykonaniu każdego zadania i uzgodnieniu przez każdą grupę wspólnej odpowiedzi następuje omówienie rezultatów na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się/nauczyłam się…

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 6 i 7 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Cz. Mączyński, Boje lwowskie, cz. 1: Oswobodzenie Lwowa (1‑24 listopada 1918), Warszawa 1921.

Obrona Lwowa 1‑22 listopada 1918, t. 1, Źródła do dziejów walk o Lwów i województwa południowo‑wschodnie 1918–1920, Warszawa 1991.

Wielka historia Polski, tomy 1‑10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

E. Czapiewski, J. Tyszkiewicz, Historia powszechna. Wiek XX, Warszawa 2010.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Prezentacja multimedialna” do przygotowania się do lekcji powtórkowej dotyczącej kształtowania się granic II RP.