Dla nauczyciela

Autor: Katarzyna Lewandowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Przyroda w poezji J. Twardowskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

interpretuje wybrane wiersze Jana Twardowskiego,
na podstawie wykładu eksperki wyjaśnia, jakie nauki płyną z poezji Twardowskiego,
wskazuje elementy filozofii franciszkańskiej w utworach Jana Twardowskiego,
poznaje wybrane fakty z biografii księdza‑poety.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: nauczyciel stawia pytania: czy świat przyrody jest dla ludzi wierzących dowodem na istnienie Boga? Jakie wartości mogą odnaleźć w tym świecie ludzie niewierzący? Jak postrzega naturę Jan Twardowski?
Uczniowie wypowiadają się swobodnie. Nauczyciel dba o to, by rozmowa miała przyjazny ton i by uczniowie szanowali nawzajem swoje poglądy.

Faza realizacyjna:

Właściwa część lekcji rozpoczyna się od odtworzenia przez nauczyciela początku wykładu ekspertki (do 00:52). Uczniowie słuchają zagadek i próbują je rozwiązać. Później uczniowie słuchają dalszej części wykładu i wykonują w parach polecenie 2 i ćwiczenie 1 z tej sekcji. Po upływie wyznaczonego czasu nauczyciel prosi, by wskazane osoby przedstawiły odpowiedzi. Pozostali uczniowie mogą je uzupełnić, a nauczyciel ocenia zaangażowanie uczniów.
W drugiej części tej fazy lekcji uczniowie wspólnie rozwiązują ćwiczenia związane z interpretacją wierszy Jana Twardowskiego. Wskazane przez prowadzącego osoby odczytują polecenia z ćwiczeń: 1‑6. Uczniowie dyskutują, ustalając odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

Podsumowaniem zajęć będzie ustalenie odpowiedzi na pytanie zawarte w ćw. 8. Uczniowie indywidualnie przygotowują po trzy argumenty do dyskusji na temat filozofii franciszkańskiej w poezji Twardowskiego i ewentualnego miejsca dla niej w świecie współczesnym.
Na koniec zajęć nauczyciel prosi wybranych uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach dowiedziałem się…, nauczyłem się...

Praca domowa:

Ćwiczenie 2 z sekcji „Film”.

Materiały pomocnicze:

Mariusz Kubik, Ksiądz Jan Twardowski – poeta świętego luzu, „Gazeta Uniwersytecka UŚ” 2000/6.
Stanisław Cieślak, Bóg, święci i świętość w poezji Jana Twardowskiego, „Prace Polonistyczne” 1996/51.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Film” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Sprawdź się