Scenariusz zajęć

Autor: Agata Jarszak‑Tyl, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak zapisujemy przemiany jądrowe?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego - kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

I. Atomy, cząsteczki i stechiometria chemiczna. Uczeń:

4) oblicza zmianę masy promieniotwórczego nuklidu w określonym czasie, znając jego okres półtrwania; pisze równania naturalnych przemian promieniotwórczych (αalfa, βbeta¯) oraz sztucznych reakcji jądrowych

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• pisze równanie reakcji prostej przemiany jądrowej;

• wyjaśnia terminy: reakcja jądrowa, cząstka bombardująca, produkt przemiany, cząstka wybita z jądra;

• stosuje symbole cząstek w pełnym i uproszczonym zapisie przemiany jądrowej;

• decyduje, które jądra podlegają przemianom jądrowym;

• proponuje skrócony i pełny zapis przemiany jądrowej.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• analiza materiału źródłowego;

• kula śniegowa;

• dyskusja dydaktyczna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do Internetu;

• słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje pytania zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału, np.: czy można wywołać reakcje fuzji na Ziemi? Jak zapisać równania takich przemian jądrowych?

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele.

3. Rozpoznawanie wiedzy wstępnej uczniów. Burza mózgów wokół pojęcia reakcja jądrowa.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie analizują tekst źródłowy w e‑materiale celem wyjaśnienia różnicy pomiędzy reakcja jądrową a reakcja chemiczną, a następnie, korzystając z fiszek zawartych w e‑materiale i pracując w parach, dokonują przeglądu i analizy przemian jądrowych. Nauczyciel wspiera uczniów, upewnia się czy wszystko jest zrozumiałe, a ewentualnie niezrozumiałe kwestie wyjaśnia na bieżąco.

2. Praca metodą kuli śniegowej. Nauczyciel informuje uczniów, że będą poszukiwać odpowiedzi na pytanie: Jak w zapisie uproszczonym przemiany jądrowej uwzględnić wszystkie jądra i cząstki?

• Nauczyciel rozdaje uczniom sklerotki. Najpierw indywidualnie uczniowie opracują odpowiedź na zadane pytanie na podanych karteczkach. Następnie łączą się w pary, porównują swoje propozycje rozwiązań, dyskutują i podejmują decyzję o wyborze jednej trafnej odpowiedzi. Potem dobierają się w czwórki i konfrontują swoje propozycje, dokonując ostatecznego wyboru jednej możliwej odpowiedzi. W dalszej części uczniowie połączą się w jeszcze liczniejsze grupy, aż wobec postawionego problemu wypowie się cała klasa.

• Wszystkie inne propozycje uczniowie zapisują na tablicy celem weryfikacji, czy propozycje są realne i poprawne. Nauczyciel ewentualnie uzupełnia odpowiednie zapisy.

4. Nauczyciel poleca uczniom samodzielną pracę z medium bazowym - analiza grafiki interaktywnej. Uczniowie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia załączone do medium. Następnie uczniowie przechodzą do ćwiczeń w zestawie ćwiczeń w e‑materiale.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, wykorzystując pytania z e‑materiału, np. polecenia do multimedium:

• Jaka jest różnica między reakcją chemiczną a reakcją jądrową?

• Co to jest akcelerator?

• O czym mówią w reakcjach chemicznych tzw. reguły wyboru?

2. Na koniec zajęć nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań:

• Dziś nauczyłem/nauczyłam się...

• Zrozumiałem/zrozumiałam, że...

• Zaskoczyło mnie...

• Łatwe było dla mnie...

• Trudne było dla mnie...

Praca domowa:

Nauczyciel prosi uczniów o dokończenie ćwiczeń w zestawie ćwiczeń w e‑materiale.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Grafika interaktywna może zostać wykorzystana podczas rozwiązywania ćwiczeń zadanych w ramach pracy domowej.

Materiały pomocnicze:

• kolorowe pisaki;

• sklerotki.

Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jaka jest różnica między reakcją chemiczną a reakcją jądrową?

• Co to jest akcelerator?

• O czym mówią w reakcjach chemicznych tzw. reguły wyboru?