Autorka: Anna Rabiega

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Stany nadzwyczajne

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

VIII. Modele sprawowania władzy.

Uczeń:

12) przedstawia rodzaje stanów nadzwyczajnych w Rzeczypospolitej Polskiej i warunki ich wprowadzania.

Grupa docelowa: uczniowie czteroletniego liceum i pięcioletniego technikum

Kompetencje kluczowe:

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Cele operacyjne:

• analizuje rodzaje stanów nadzwyczajnych przewidzianych w Konstytucji RP i okoliczności ich wprowadzania;

• rozważa znaczenie szczegółowego uregulowania kwestii związanych ze stanami nadzwyczajnymi w Konstytucji RP i ustawach;

• charakteryzuje warunki wprowadzania stanów nadzwyczajnych oraz ograniczenia i uprawnienia organów władzy w tym zakresie.

Strategie i metody nauczania:

• dyskusja;

• analiza materiałów źródłowych;

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

1. Uczniowie zapoznają się z rozdziałem XI Konstytucji RP z 1997 r. i wykonują polecenie 2 w sekcji „Wirtualny spacer + Schemat”.

Faza wstępna

1. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

2. Uczniowie dzielą się swoją wiedzą na temat przebiegu i konsekwencji stanu wojennego z początku lat 80. XX w., a także tego, w jaki sposób historia oceniła te wydarzenia.

3. Podsumowując dyskusję, nauczyciel zwraca uwagę, że te właśnie bolesne doświadczenia przyczyniły się do szczegółowego uregulowania kwestii stanów nadzwyczajnych w obowiązującej obecnie konstytucji oraz że uregulowania te będą przedmiotem analizy podczas zajęć.

Faza realizacyjna

1. Praca w grupach ze schematem. Zespoły opracowują przydzielone zagadnienia:

• gr. I – stan wojenny;

• gr. II – stan wyjątkowy;

• gr. III – stan klęski żywiołowej.

Wykorzystują w trakcie pracy notatki sporządzone przed lekcją oraz inne materiały z dostępnych źródeł. Dodatkowo każda grupa wykonuje ćwiczenia 3 i 4 dołączone do schematu (w przypadku stanu wojennego uczniowie mogą podać hipotetyczną sytuację). Po upływie wyznaczonego czasu reprezentanci zespołów przedstawiają efekty pracy, a pozostali uczniowie mogą zadawać pytania.

2. Indywidualne wykonanie ćwiczeń 1–3 z sekcji „Sprawdź się”. Wspólne omówienie odpowiedzi.

3. Dyskusja na temat: „Jakie są cele i znaczenie każdej z zasad dotyczących wprowadzania stanów nadzwyczajnych? Dlaczego są to istotne ograniczenia w państwie demokratycznym?”. Chętne osoby podsumowują przebieg debaty i przedstawiają wnioski.

4. Wirtualny spacer. Po zapoznaniu się z materiałem uczniowie oceniają, czy wprowadzenie w 1981 r. stanu wojennego przyniosło spodziewany przez władze skutek. Chętne osoby formułują wnioski.

5. Ćwiczenia interaktywne 4–8 – praca w parach. Wybrane osoby przedstawiają swoje rozwiązania, a pozostali oceniają ich poprawność.

Faza podsumowująca

1. Dyskusja na temat: „Czy władze w państwach demokratycznych powinny mieć możliwość wprowadzania stanów nadzwyczajnych?”. Chętne/wybrane osoby przedstawiają wnioski.

Praca domowa:

Wyjaśnij, dlaczego podczas stanów nadzwyczajnych obowiązują ograniczenia dotyczące zmian prawa i organizacji wyborów do organów przedstawicielskich.

Materiały pomocnicze:

Konstytucja RP.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Schemat może stać się dla uczniów podstawą do porównania prawodawstwa polskiego oraz innych krajów w kwestii wprowadzania stanów nadzwyczajnych i przygotowania prezentacji multimedialnej.