Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Eksperymentowanie z formą w różnych dziedzinach sztuki

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• wyjaśni, na czym polega „aleatoryzm kontrolowany”;

• omówi twórczość Magdaleny Abakanowicz i Witolda Lutosławskiego;

• wyjaśni, na czym polega eksperymentowanie z formą w różnych dziedzinach sztuki.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem e‑podręcznika;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• podająca;

• mapa myśli;

• metoda kosza i walizki.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi o znalezienie w różnych źródłach przykładów literackich będących eksperymentowaniem z formą. Uczniowie mogą przygotować wiersze Mirona Białoszewskiego, zaprezentować grafiki ukazujące kolaże Herty Müller i inne.

Faza wprowadzająca:

1. Uczniowie dzielą się informacjami i materiałami przygotowanymi przed lekcją. Nauczyciel dyskutuje z uczniami na temat tego, czym jest oraz czym może być eksperyment literacki.

2. Nauczyciel prowadzi krótką rozmowę wprowadzającą w temat lekcji. Opowiada o różnych przykładach utworów, które można nazwa eksperymentalnymi, np. książka „Working on my novel” Cory'ego Arcangela. Jest to książka, która składa się z twittów - wydrukowany Twitter ze wszystkimi twittami z hasłem „Working on my novel”.
   Inną książką o procesach twórczych są „Wiersze zrozumiałe same przez się” Guya Bennetta. Publikacja prezentuje grę z ideą poznawania poezji, której należy poświęcić czas, a zgłębianie jej jest często trudną pracą. Koncept „Wierszy zrozumiałych przez się” zakłada coś zupełnie odwrotnego, czyli minimum wysiłku w zrozumieniu poezji.
   Inny przykład - „Between page and screen” autorstwa programisty Brada Bouse'a i pisarki Amaranthy Borsuk. To jest książka z tak zwaną rozszerzoną rzeczywistością. Ona istnieje jako obiekt, który można zamówić w księgarni, ale w książce znajdują się jedynie kody i należy mieć ekran wraz z kamerą, który ją przeczyta. (Informacje na podstawie https://www.polskieradio.pl/8/8740/Artykul/2672254,Literackie‑eksperymenty).

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treściami w sekcji „Wprowadzenie” oraz „Przeczytaj”. Następnie wspólnie w klasie tworzą mapę myśli ukazującą eksperymentowanie z formą w różnych dziedzinach: literatura, muzyka, rzeźba.

2. Nauczyciel wyświetla na dużym ekranie ilustrację interaktywną. Po zapoznaniu się z nią uczestnicy zajęć uzupełniają mapę myśli o kolejne elementy, tym razem związane z teatrem.

3. Uczniowie pracują w parach. Na podstawie informacji zamieszczonych w sekcji „Ilustracja interaktywna” wyjaśniają, na czym polega absurd w teatrze absurdu oraz jaką rolę we współczesnym teatrze odgrywa scenografia, a jaką tekst. Chętne osoby przedstawiają odpowiedzi, a nauczyciel komentuje.

4. Wszyscy uczestnicy lekcji zapoznają się z filmem, a następnie charakteryzują relacje pomiędzy dźwiękiem a słowem, biorąc pod uwagę kategorię znaczenia.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie indywidualnie wykonują oba ćwiczenia zamieszczone w sekcji „Ilustracja interaktywna”.

2. Nauczyciel zawiesza na tablicy dwa plakaty z narysowanym koszem i walizką. Rozdaje uczniom po dwie karteczki samoprzylepne. Prosi, aby uczniowie zapisali na jednej z nich, przemyślenia, które zabiorą z sobą po zajęciach; na drugiej to, czego nie akceptują. Jedna osoba odczytuje zapisy zamieszczone przy walizce i koszu.

Praca domowa:

1. Na podstawie wykładu wyjaśnij, na czym polega paralela pomiędzy twórczością Witolda Lutosławskiego i Jamesa Joyce'a.

Materiały pomocnicze:

• Witold Lutosławski: Notatnik, oprac. Fundacja Paula Sachera, 1969.

• Michał Koza, Papier, nożyce, wiersze („Kolaże” Herty Müller), dostępny w internecie: https://popmoderna.pl/papier‑nozyce‑wiersze-%E2%80%9Ekolaze‑herty‑muller/

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Film edukacyjny”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.