Dla nauczyciela
Autor: Anna Grabarczyk
Przedmiot: Język polski
Temat: Szlachcic ziemianin – człowiek wobec harmonii natury
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
porówna sposoby spędzania czasu przez szlachciców opisanych w Pieśni Panny XII Jana Kochanowskiego i Żywocie człowieka poczciwego Mikołaja Reja;
wskaże w Pieśni Panny XII Jana Kochanowskiego walory życia na wsi;
określi postawę człowieka wobec natury.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
metoda kosza i walizki.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Faza wprowadzająca:
Prowadzący wyświetla na tablicy i przybliża uczniom temat zajęć. Następnie prosi uczniów, aby zapoznali się z materiałem w sekcjach „Wprowadzenie” oraz „Przeczytaj” i zgłosili swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią pomysły, a pozostały jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel je dopowiada.
Uczniowie zapoznają się również z tekstami zamieszczonymi w sekcji „Sprawdź się”.
Faza realizacyjna:
Uczniowie dyskutują na temat przeczytanych utworów Jana Kochanowskiego i Mikołaja Reja. Nauczyciel może zadawać pytania pomocnicze, np.:
- Czemu służy podział opisu zajęć szlachcica ziemianina na cztery części?
- Jakie są korzyści wynikające z poszczególnych części roku?
- W jaki sposób człowiek zależy od przyrody i jak odnosi się do natury?
- Czym jest harmonia natury>
- Czy opłacało się być szlachcicem ziemianinem?
- Jakie jest przesłanie Pieśni XII Jana Kochanowskiego?Uczniowie zostają podzieleni na grupy. Każdy zespół rozwiązuje wszystkie ćwiczenia zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Następnie, aby uzasadnić poprawność rozwiązań, omawiają je na forum klasy. Po wyznaczonym czasie następuje wspólne omówienie wszystkich rozwiązań.
Uczniowie zapoznają się z wykładem i wyjaśniają, z czego wynika popularność modelu szlachcica‑ziemianina. Wyjaśniają również, na czym według Jana Kochanowskiego i Mikołaja Reja polega wyższość życia ziemianina nad innymi, np. dworzanina albo żeglarza.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Zadaje również pytania podsumowujące i prosi wybranych uczniów o odpowiedzi.
- Jak zachowywał się człowiek wobec harmonii natury?
- Jakie znasz przykłady realizacji motywu natury w literaturze?Nauczyciel zawiesza na tablicy dwa plakaty z narysowanym koszem i walizką. Rozdaje uczniom po dwie karteczki samoprzylepne. Prosi, aby uczniowie zapisali na jednej z nich, przemyślenia, które zabiorą z sobą po zajęciach; na drugiej to, czego nie akceptują. Jedna osoba odczytuje zapisy przy walizce i koszu.
Praca domowa:
Napisz wypracowanie na co najmniej 250 słów na temat: „Polski szlachcic ziemianin: człowiek bezwzględnie dominujący nad przyrodą czy istota świadoma swej małości wobec potęgi natury?”. Odwołaj się w nim do utworów Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego.
Zapoznaj się z treścią słuchowiska przedstawiającego spotkanie Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego w drodze do Babina. Napisz na podstawie słuchowiska tekst, w którym wskażesz argumenty przedstawiane przez obu twórców na temat zalet gospodarowania na wsi i życia w harmonii z naturą.
Materiały pomocnicze:
Tadeusz Chrzanowski, Dziedzictwo. Ziemianie polscy i ich udział w życiu narodu, Kraków 1995.
Szymon Rudnicki, Ziemiaństwo polskie XX wieku, Warszawa 1996.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Film edukacyjny”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.