Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Łodyga – budowa pierwotna i wtórna łodyg roślin dwuliściennych

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Omówisz rolę wierzchołka wzrostu w różnicowaniu tkanek przewodzących w łodydze.

• Zidentyfikujesz tkanki wchodzące w skład pierwotnej i wtórnej budowy łodygi.

• Scharakteryzujesz budowę wiązek przewodzących występujących w łodygach roślin dwuliściennych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• analiza grafiki interaktywnej;

• śniegowa kula;

• gra dydaktyczna;

• odwrócona klasa.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla zawartość sekcji „Wprowadzenie”. Uczniowie wspólnie z nauczycielem omawiają cele lekcji i określają kryteria sukcesu.

2. Odwołanie do wcześniejszej wiedzy. Nauczyciel zadaje pytanie: „Jak powstaje łodyga?”. Uczniowie ustalają odpowiedź w parach. Chętne zespoły zgłaszają się i przedstawiają rozwiązanie na forum klasy.

Faza realizacyjna:

1. Kula śniegowa. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracować metodą kuli śniegowej, poszukując w udostępnionym e‑materiale odpowiedzi na następujące pytania:
   – Jaką rolę odgrywa wierzchołek wzrostu w różnicowaniu tkanek przewodzących w łodydze?
   – Jakie tkanki wchodzą w skład budowy pierwotnej łodygi i jakie pełnią funkcje?
   – Jakie tkanki wchodzą w skład budowy wtórnej łodygi i jakie pełnią funkcje?
   – Jak są zbudowane wiązki przewodzące w łodygach roślin dwuliściennych?
   Nauczyciel objaśnia wspomnianą wyżej metodę i wynikające z niej kolejne etapy pracy:
   1) najpierw uczniowie będą indywidualnie opracowywać odpowiedzi na zadane pytania;
   2) potem połączą się w pary i porównają swoje propozycje, a na osobnej kartce zapiszą wspólne odpowiedzi;
   3) kolejnym krokiem będzie połączenie się par w czwórki, które – jak poprzednio – skonfrontują swoje odpowiedzi;
   4) uczniowie utworzą 8‑osobowe zespoły i znów porównają swoje propozycje;
   5) przedstawiciele poszczególnych zespołów 8‑osobowych zaprezentują na forum klasy uzgodnione w grupie odpowiedzi.

2. Praca z grafiką interaktywną pt. „Jak zmienia się budowa łodygi wraz z jej wzrostem?”. Nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną. Prosi podopiecznych, by pracując w parach, przeanalizowali, jak zmienia się budowa łodygi wraz z jej wzrostem i rozwiązali polecenie nr 1 („Podaj nazwy dwóch wtórnych tkanek twórczych występujących w roślinie i określ ich funkcje.”). Następnie uczniowie konsultują swoje rozwiązania z inną, najbliżej siedzącą parą.

3. Nauczyciel wprowadza uczniów w treść polecenia nr 2 („Zapoznaj się z grafiką interaktywną a następnie wyjaśnij różnice w budowie pierwotnej i wtórnej pędu (przyrost roczny i przyrost dwuletni.”). Uczniowie wykonują je w parach, a następnie porównują swoje rozwiązanie z innym zespołem.

4. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel dzieli klasę na 4‑osobowe grupy. Uczniowie rozwiązują ćwiczenia interaktywne od 2 do 5 z sekcji „Sprawdź się”, od najłatwiejszego do najtrudniejszego. Grupa, która poprawnie rozwiąże zadania jako pierwsza, wygrywa.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 6 (typu „prawda/fałsz”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie dla osoby z pary: tworzą trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.

2. Nauczyciel wyświetla treści zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i na ich podstawie dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji. Wyjaśnia także wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 7 i 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej:

• Grafikę interaktywną można wykorzystać w fazie wstępnej zajęć, w celu wzbudzenia zaciekawienia uczniów.