Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Scenariusz lekcji

Imię i nazwisko autora:

Andrzej Kajetan Wróblewski

Włodzimierz Natorf

Przedmiot:

Fizyka

Temat zajęć:

Ptolemejski ład – wielka synteza, czy wielka pomyłka?

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy, zakres rozszerzony; rozszerzenie zapisów podstawy programowej

Podstawa programowa:

Cele kształcenia - wymagania ogólne:
IV. Posługiwanie się informacjami pochodzącymi z analizy materiałów źródłowych, w tym tekstów popularnonaukowych.

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
6) tworzy teksty, tabele, diagramy lub wykresy, rysunki schematyczne lub blokowe dla zilustrowania zjawisk bądź problemu; właściwie skaluje, oznacza i dobiera zakresy osi;
7) wyodrębnia z tekstów, tabel, diagramów lub wykresów, rysunków schematycznych lub blokowych informacje kluczowe dla opisywanego zjawiska bądź problemu; przedstawia te informacje w różnych postaciach;
16) przedstawia własnymi słowami główne tezy tekstu popularnonaukowego z dziedziny fizyki lub astronomii;
17) przedstawia wybrane informacje z historii odkryć kluczowych dla rozwoju fizyki
III. Grawitacja i elementy astronomii. Uczeń:
4) opisuje budowę Układu Słonecznego i jego miejsce w Galaktyce; posługuje się pojęciami jednostki astronomicznej i roku świetlnego.

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
6) tworzy teksty, tabele, diagramy lub wykresy, rysunki schematyczne lub blokowe dla zilustrowania zjawisk bądź problemu; właściwie skaluje, oznacza i dobiera zakresy osi;
7) wyodrębnia z tekstów, tabel, diagramów lub wykresów, rysunków schematycznych lub blokowych informacje kluczowe dla opisywanego zjawiska bądź problemu; przedstawia te informacje w różnych postaciach;
17) przedstawia wybrane informacje z historii odkryć kluczowych dla rozwoju fizyki;
18) przedstawia własnymi słowami główne tezy tekstu popularnonaukowego z dziedziny fizyki lub astronomii.
III. Grawitacja i elementy astronomii. Uczeń:
9) opisuje budowę Układu Słonecznego i jego miejsce w Galaktyce; posługuje się pojęciami jednostki astronomicznej i roku świetlnego.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r.:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

  • kompetencje cyfrowe,

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  1. objaśnia podstawy geocentrycznego modelu świata,

  2. analizuje schematy przedstawiające najważniejsze elementy modelu geocentrycznego,

  3. przedstawia argumenty na poparcie lub odrzucenie tezy, że dorobek Ptolemeusza nazbyt jednostronnie ukierunkował rozwój astronomii i fizyki przez kilkanaście stuleci,

  4. ocenia argumenty przedstawione przez innych uczniów, dotyczące tej samej tezy.

Strategie nauczania:

strategia odwróconej klasy

Metody nauczania:

dyskusja (debata) kierowana przez nauczyciela

Formy zajęć:

wspólna praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne:

szkolna tablica, komputer z rzutnikiem, dostęp do internetu

Materiały pomocnicze:

niniejszy e‑materiał

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca:

Na poprzedniej lekcji nauczyciel zlecił uczniom zapoznanie się z e‑materiałem. Zlecił pisemne przygotowanie się do dyskusji (debaty), zgodnie z poleceniem zaproponowanym po audiobooku.
Nauczyciel prosi uczniów o zdefiniowanie podstawowych pojęć z ptolemejskiego opisu ruchu ciał niebieskich (deferent, epicykl, ekwant, mimośród), wspomagając się zadaniami 7. i 8.
Prosi także o podanie podstaw współczesnego opisu budowy Układu Słonecznego i ruchu planet.
Nauczyciel zapowiada temat lekcji i inicjuje debatę.

Faza realizacyjna:

Uczniowie przedstawiają przygotowane tezy i myśli, dotyczące wpływu dorobku Ptolemeusza na rozwój nauk przyrodniczych (w dzisiejszym rozumieniu) aż do XV wieku.
Nauczyciel porządkuje i systematyzuje dyskusję (debatę), dbając o jej poziom merytoryczny. Zwraca uwagę na konieczność trzymania się aspektów z obszaru przyrodoznawstwa i metodologii nauki. Dba o unikanie – w miarę możliwości – formułowania ocen dotyczących aspektów społecznych, religijnych i paranaukowych, zezwalając jednak na wskazywanie istnienia takich aspektów.
Uczniowie oceniają, czy przedstawiona teza jest warta zapisania w „Rejestrze złotych myśli o Ptolemeuszu”, który nauczyciel wypełnia na tablicy.

Faza podsumowująca:

Nauczyciel podsumowuje dyskusję (debatę), komentując każdą ze „złotych myśli” uczniów z powstałego Rejestru. Unikając jednoznacznej oceny (myśl „poprawna” / myśl „błędna”) nauczyciel przypomina, że celem lekcji jest prezentacja i wymiana myśli, a nie wzajemne przekonywanie się do tej czy innej tezy.

Praca domowa:

Uczniowie mają za zadanie prześledzenie, na podstawie dostępnych źródeł, ile czasu trwało zastąpienie modelu geocentrycznego Układu Słonecznego modelem heliocentrycznym.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Notkę biograficzną i/lub audiobook wraz z poleceniami aktywizującymi można wykorzystać jako kilkuminutowy wstęp (zainteresowanie tematem) do lekcji o budowie Układu Słonecznego, prawach Keplera, itp.