| Andrzej Kajetan Wróblewski Włodzimierz Natorf |
| |
| Ptolemejski ład – wielka synteza, czy wielka pomyłka? |
| III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy, zakres rozszerzony; rozszerzenie zapisów podstawy programowej |
| Cele kształcenia - wymagania ogólne: IV. Posługiwanie się informacjami pochodzącymi z analizy materiałów źródłowych, w tym tekstów popularnonaukowych. Zakres podstawowy Treści nauczania – wymagania szczegółowe I. Wymagania przekrojowe. Uczeń: 6) tworzy teksty, tabele, diagramy lub wykresy, rysunki schematyczne lub blokowe dla zilustrowania zjawisk bądź problemu; właściwie skaluje, oznacza i dobiera zakresy osi; 7) wyodrębnia z tekstów, tabel, diagramów lub wykresów, rysunków schematycznych lub blokowych informacje kluczowe dla opisywanego zjawiska bądź problemu; przedstawia te informacje w różnych postaciach; 16) przedstawia własnymi słowami główne tezy tekstu popularnonaukowego z dziedziny fizyki lub astronomii; 17) przedstawia wybrane informacje z historii odkryć kluczowych dla rozwoju fizyki III. Grawitacja i elementy astronomii. Uczeń: 4) opisuje budowę Układu Słonecznego i jego miejsce w Galaktyce; posługuje się pojęciami jednostki astronomicznej i roku świetlnego. Zakres rozszerzony Treści nauczania – wymagania szczegółowe I. Wymagania przekrojowe. Uczeń: 6) tworzy teksty, tabele, diagramy lub wykresy, rysunki schematyczne lub blokowe dla zilustrowania zjawisk bądź problemu; właściwie skaluje, oznacza i dobiera zakresy osi; 7) wyodrębnia z tekstów, tabel, diagramów lub wykresów, rysunków schematycznych lub blokowych informacje kluczowe dla opisywanego zjawiska bądź problemu; przedstawia te informacje w różnych postaciach; 17) przedstawia wybrane informacje z historii odkryć kluczowych dla rozwoju fizyki; 18) przedstawia własnymi słowami główne tezy tekstu popularnonaukowego z dziedziny fizyki lub astronomii. III. Grawitacja i elementy astronomii. Uczeń: 9) opisuje budowę Układu Słonecznego i jego miejsce w Galaktyce; posługuje się pojęciami jednostki astronomicznej i roku świetlnego. |
Kształtowane kompetencje kluczowe: | Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r.:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
|
| Uczeń:
objaśnia podstawy geocentrycznego modelu świata,
analizuje schematy przedstawiające najważniejsze elementy modelu geocentrycznego,
przedstawia argumenty na poparcie lub odrzucenie tezy, że dorobek Ptolemeusza nazbyt jednostronnie ukierunkował rozwój astronomii i fizyki przez kilkanaście stuleci,
ocenia argumenty przedstawione przez innych uczniów, dotyczące tej samej tezy.
|
| strategia odwróconej klasy |
| dyskusja (debata) kierowana przez nauczyciela |
| wspólna praca całego zespołu klasowego |
| szkolna tablica, komputer z rzutnikiem, dostęp do internetu |
| |
|
|
Na poprzedniej lekcji nauczyciel zlecił uczniom zapoznanie się z e‑materiałem. Zlecił pisemne przygotowanie się do dyskusji (debaty), zgodnie z poleceniem zaproponowanym po audiobooku. Nauczyciel prosi uczniów o zdefiniowanie podstawowych pojęć z ptolemejskiego opisu ruchu ciał niebieskich (deferent, epicykl, ekwant, mimośród), wspomagając się zadaniami 7. i 8. Prosi także o podanie podstaw współczesnego opisu budowy Układu Słonecznego i ruchu planet. Nauczyciel zapowiada temat lekcji i inicjuje debatę. |
|
Uczniowie przedstawiają przygotowane tezy i myśli, dotyczące wpływu dorobku Ptolemeusza na rozwój nauk przyrodniczych (w dzisiejszym rozumieniu) aż do XV wieku. Nauczyciel porządkuje i systematyzuje dyskusję (debatę), dbając o jej poziom merytoryczny. Zwraca uwagę na konieczność trzymania się aspektów z obszaru przyrodoznawstwa i metodologii nauki. Dba o unikanie – w miarę możliwości – formułowania ocen dotyczących aspektów społecznych, religijnych i paranaukowych, zezwalając jednak na wskazywanie istnienia takich aspektów. Uczniowie oceniają, czy przedstawiona teza jest warta zapisania w „Rejestrze złotych myśli o Ptolemeuszu”, który nauczyciel wypełnia na tablicy. |
|
Nauczyciel podsumowuje dyskusję (debatę), komentując każdą ze „złotych myśli” uczniów z powstałego Rejestru. Unikając jednoznacznej oceny (myśl „poprawna” / myśl „błędna”) nauczyciel przypomina, że celem lekcji jest prezentacja i wymiana myśli, a nie wzajemne przekonywanie się do tej czy innej tezy. |
|
Uczniowie mają za zadanie prześledzenie, na podstawie dostępnych źródeł, ile czasu trwało zastąpienie modelu geocentrycznego Układu Słonecznego modelem heliocentrycznym. |
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium | Notkę biograficzną i/lub audiobook wraz z poleceniami aktywizującymi można wykorzystać jako kilkuminutowy wstęp (zainteresowanie tematem) do lekcji o budowie Układu Słonecznego, prawach Keplera, itp. |