Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Pokaż ćwiczenia:
1
Ćwiczenie 1
RlCbKKShjFOpK
Miejsce urodzenia Ptolemeusza nie jest jednoznacznie ustalone. Podaje się dwa możliwe miejsca: Ptolemais Hermiou w egipskiej prowincji Tebaida oraz Peluzjon (łac.: Pelusium). To ostatnie miasto, spełniające niezwykle ważną strategiczną rolę w starożytnym państwie egipskim, dziś już nie istnieje. Wskaż współczesną miejscowość, do której byłoby dziś najbliżej ze starożytnego Peluzjon. Możliwe odpowiedzi: 1. Aleksandria, 2. Kair, 3. Port Said, 4. Ptolemais Hermiou, 5. Taba
21
Ćwiczenie 2

Klaudiusz Ptolemeusz żył i pracował w II wieku naszej ery w Egipcie, bardzo prawdopodobnie w Aleksandrii. Podaje się przy tym imiona rzymskich cesarzy, którzy panowali za jego życia, nie zaś imiona egipskich faraonów, czy władców. Uzasadnij w dwóch‑trzech zdaniach takie oznaczanie czasu. Zapisz swą wypowiedź w przygotowanym polu i następnie porównaj ją z odpowiedzią wzorcową.

uzupełnij treść
R1co0X1IswzJr1
Ćwiczenie 3
Ptolemeusz pisał swe dzieła w języku (wskaż najbardziej trafny opis): Możliwe odpowiedzi: 1. staroegipskim, używając pisma obrazkowego, 2. staroegipskim, używając przystosowanej do tego wersji alfabetu greckiego, 3. w języku fenickim, używając pierwszego alfabetu linearnego, 4. w języku greckim, używając klasycznego alfabetu greckiego, 5. w języku łacińskim, używając alfabetu obowiązującego w całym rzymskim imperium
R1VdKf1t7a1Ka1
Ćwiczenie 4
Wpisz "P" przy tytułach dzieł Ptolemeusza, które były poświęcone przyrodoznawstwu. Wpisz "H" przy tytule dzieła Ptolemeusza, poświęconego astrologii i horoskopom. Wpisz "F" przy tytułach, które nie mają nic wspólnego z Ptolemeuszem. Megaligrafia Tu uzupełnij Almagest Tu uzupełnij Czteroksiąg Tu uzupełnij Optica Tu uzupełnij Hexabiblios Tu uzupełnij Syntezy planetarne Tu uzupełnij Geografia Tu uzupełnij
RCkZ1oFg5fj1z1
Ćwiczenie 5
W czasach największej świetności Muzeum aleksandryjskiego, przypadającej na III i II wieki p.n.e., pracujący tam uczeni zajmowali się różnymi dziedzinami wiedzy, w tym naukami ścisłymi (według dzisiejszego rozumienia). Ptolemeusz korzystał z ich dorobku. Przyporządkuj każdemu uczonemu tematykę badań, które prowadził wraz z najważniejszymi osiągnięciami. Euklides Możliwe odpowiedzi: 1. Astronomia, geografia; przeprowadził pomiar rozmiarów Ziemi., 2. Astronomia; odkrył przemieszczanie się punktów równonocy po ekliptyce, wprowadził system oceny jasności gwiazd, zaproponował używanie południków i równoleżników do określania położenia na Ziemi., 3. Astronomia; przedstawił traktat o odległościach i rozmiarach Słońca i Księżyca oraz opracował heliocentryczny model ówczesnego wszechświata., 4. Matematyka, astronomia; opisał właściwości elipsy, paraboli i hiperboli (tzw. krzywych stożkowych), zajmował się opisem ruchu Księżyca i planet., 5. Żył i pracował ok. trzysta lat przed założeniem Muzeum; nie pasuje więc do tego zestawienia, mimo swych osiągnięć w zakresie geometrii, astronomii i filozofii., 6. Matematyka; przedstawił tzw. aksjomatyczne ujęcie geometrii., 7. Matematyka, mechanika; przedstawił opisy wielu urządzeń technicznych oraz argumenty na rzecz atomistycznej struktury materii. Eratostenes z Cyreny Możliwe odpowiedzi: 1. Astronomia, geografia; przeprowadził pomiar rozmiarów Ziemi., 2. Astronomia; odkrył przemieszczanie się punktów równonocy po ekliptyce, wprowadził system oceny jasności gwiazd, zaproponował używanie południków i równoleżników do określania położenia na Ziemi., 3. Astronomia; przedstawił traktat o odległościach i rozmiarach Słońca i Księżyca oraz opracował heliocentryczny model ówczesnego wszechświata., 4. Matematyka, astronomia; opisał właściwości elipsy, paraboli i hiperboli (tzw. krzywych stożkowych), zajmował się opisem ruchu Księżyca i planet., 5. Żył i pracował ok. trzysta lat przed założeniem Muzeum; nie pasuje więc do tego zestawienia, mimo swych osiągnięć w zakresie geometrii, astronomii i filozofii., 6. Matematyka; przedstawił tzw. aksjomatyczne ujęcie geometrii., 7. Matematyka, mechanika; przedstawił opisy wielu urządzeń technicznych oraz argumenty na rzecz atomistycznej struktury materii. Arystarch z Samos Możliwe odpowiedzi: 1. Astronomia, geografia; przeprowadził pomiar rozmiarów Ziemi., 2. Astronomia; odkrył przemieszczanie się punktów równonocy po ekliptyce, wprowadził system oceny jasności gwiazd, zaproponował używanie południków i równoleżników do określania położenia na Ziemi., 3. Astronomia; przedstawił traktat o odległościach i rozmiarach Słońca i Księżyca oraz opracował heliocentryczny model ówczesnego wszechświata., 4. Matematyka, astronomia; opisał właściwości elipsy, paraboli i hiperboli (tzw. krzywych stożkowych), zajmował się opisem ruchu Księżyca i planet., 5. Żył i pracował ok. trzysta lat przed założeniem Muzeum; nie pasuje więc do tego zestawienia, mimo swych osiągnięć w zakresie geometrii, astronomii i filozofii., 6. Matematyka; przedstawił tzw. aksjomatyczne ujęcie geometrii., 7. Matematyka, mechanika; przedstawił opisy wielu urządzeń technicznych oraz argumenty na rzecz atomistycznej struktury materii. Heron z Aleksandrii Możliwe odpowiedzi: 1. Astronomia, geografia; przeprowadził pomiar rozmiarów Ziemi., 2. Astronomia; odkrył przemieszczanie się punktów równonocy po ekliptyce, wprowadził system oceny jasności gwiazd, zaproponował używanie południków i równoleżników do określania położenia na Ziemi., 3. Astronomia; przedstawił traktat o odległościach i rozmiarach Słońca i Księżyca oraz opracował heliocentryczny model ówczesnego wszechświata., 4. Matematyka, astronomia; opisał właściwości elipsy, paraboli i hiperboli (tzw. krzywych stożkowych), zajmował się opisem ruchu Księżyca i planet., 5. Żył i pracował ok. trzysta lat przed założeniem Muzeum; nie pasuje więc do tego zestawienia, mimo swych osiągnięć w zakresie geometrii, astronomii i filozofii., 6. Matematyka; przedstawił tzw. aksjomatyczne ujęcie geometrii., 7. Matematyka, mechanika; przedstawił opisy wielu urządzeń technicznych oraz argumenty na rzecz atomistycznej struktury materii. Hipparch z Nikei Możliwe odpowiedzi: 1. Astronomia, geografia; przeprowadził pomiar rozmiarów Ziemi., 2. Astronomia; odkrył przemieszczanie się punktów równonocy po ekliptyce, wprowadził system oceny jasności gwiazd, zaproponował używanie południków i równoleżników do określania położenia na Ziemi., 3. Astronomia; przedstawił traktat o odległościach i rozmiarach Słońca i Księżyca oraz opracował heliocentryczny model ówczesnego wszechświata., 4. Matematyka, astronomia; opisał właściwości elipsy, paraboli i hiperboli (tzw. krzywych stożkowych), zajmował się opisem ruchu Księżyca i planet., 5. Żył i pracował ok. trzysta lat przed założeniem Muzeum; nie pasuje więc do tego zestawienia, mimo swych osiągnięć w zakresie geometrii, astronomii i filozofii., 6. Matematyka; przedstawił tzw. aksjomatyczne ujęcie geometrii., 7. Matematyka, mechanika; przedstawił opisy wielu urządzeń technicznych oraz argumenty na rzecz atomistycznej struktury materii. Apoloniusz z Pergi Możliwe odpowiedzi: 1. Astronomia, geografia; przeprowadził pomiar rozmiarów Ziemi., 2. Astronomia; odkrył przemieszczanie się punktów równonocy po ekliptyce, wprowadził system oceny jasności gwiazd, zaproponował używanie południków i równoleżników do określania położenia na Ziemi., 3. Astronomia; przedstawił traktat o odległościach i rozmiarach Słońca i Księżyca oraz opracował heliocentryczny model ówczesnego wszechświata., 4. Matematyka, astronomia; opisał właściwości elipsy, paraboli i hiperboli (tzw. krzywych stożkowych), zajmował się opisem ruchu Księżyca i planet., 5. Żył i pracował ok. trzysta lat przed założeniem Muzeum; nie pasuje więc do tego zestawienia, mimo swych osiągnięć w zakresie geometrii, astronomii i filozofii., 6. Matematyka; przedstawił tzw. aksjomatyczne ujęcie geometrii., 7. Matematyka, mechanika; przedstawił opisy wielu urządzeń technicznych oraz argumenty na rzecz atomistycznej struktury materii. Tales z Miletu Możliwe odpowiedzi: 1. Astronomia, geografia; przeprowadził pomiar rozmiarów Ziemi., 2. Astronomia; odkrył przemieszczanie się punktów równonocy po ekliptyce, wprowadził system oceny jasności gwiazd, zaproponował używanie południków i równoleżników do określania położenia na Ziemi., 3. Astronomia; przedstawił traktat o odległościach i rozmiarach Słońca i Księżyca oraz opracował heliocentryczny model ówczesnego wszechświata., 4. Matematyka, astronomia; opisał właściwości elipsy, paraboli i hiperboli (tzw. krzywych stożkowych), zajmował się opisem ruchu Księżyca i planet., 5. Żył i pracował ok. trzysta lat przed założeniem Muzeum; nie pasuje więc do tego zestawienia, mimo swych osiągnięć w zakresie geometrii, astronomii i filozofii., 6. Matematyka; przedstawił tzw. aksjomatyczne ujęcie geometrii., 7. Matematyka, mechanika; przedstawił opisy wielu urządzeń technicznych oraz argumenty na rzecz atomistycznej struktury materii.
R2WcyspdHFtRh1
Ćwiczenie 6
W Almageście Ptolemeusz przedstawił geocentryczny model budowy świata, z Ziemią w środku i obracającymi się wokół niej Księżycem, Słońcem, pozostałymi pięcioma (znanymi wtedy) planetami oraz gwiazdami. Rozbudował i doprecyzował on tym samym modele proponowane przez wielu wcześniejszych myślicieli, w tym Arystotelesa. Jednak nie wszyscy starożytni uczeni przyjmowali taki model; niektórzy optowali za systemem heliocentrycznym. Zapisz nazwisko uczonego, który był jednym z najwcześniejszych zwolenników heliocentrycznego modelu budowy świata.
Tekst do ćwiczeń 7. i 8.

W swym geocentrycznym modelu świata Ptolemeusz opisywał nieregularny i niejednostajny ruch Słońca, Księżyca i planet, widziany z Ziemi. Korzystał przy tym, zgodnie z ówczesną metodologią, z ruchów jednostajnych po okręgach. Musiał więc zrezygnować z prostego systemu kołowych orbit (sfer), współśrodkowych z Ziemią. W swoim opisie ruchu pojedynczej planety wykorzystywał więc następujące pojęcia, znane już wcześniejszym astronomom:

  • deferent: okrąg, po którym porusza się, ruchem jednostajnym, środek epicyklu;

  • epicykl: okrąg, po którym ruchem jednostajnym krąży planeta;

  • mimośród (tzw. ekscentryk): odległość pomiędzy środkiem deferentu a środkiem Ziemi.

Ptolemeusz wprowadził także nowe pojęcie:

  • ekwant: punkt leżący na przedłużeniu odcinka od środka Ziemi do środka deferentu, mający tę właściwość, że ruch środka epicyklu po deferencie jest jednostajny, gdy obserwujemy go z tego właśnie punktu (a nie ze środka deferentu ani nie z Ziemi).

2
Ćwiczenie 7

Każdemu ze schematów 1, 2, 3 i 4 przyporządkuj właściwy opis spośród A, B, C, D, E i F.

Rs1IHxCLgj2ys
RZUSsNdug58qx
Źródło: Politechnika Warszawska Wydział Fizyki, licencja: CC BY 4.0. https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.pl.

A. Planeta krąży po deferencie, którego mimośród jest zerowy.

B. Planeta krąży po epicyklu; deferent ma zerowy mimośród.

C. Planeta krąży po deferencie o różnym od zera mimośrodzie.

D. Planeta krąży po deferencie, którego środek nie pokrywa się z ekwantem.

E. Planeta krąży po epicyklu; środek deferentu nie pokrywa się z ekwantem.

F. Planeta krąży po epicyklu; deferent ma niezerowy mimośród.

RUaUjfhwQwAsc
1 - Tu uzupełnij 2 - Tu uzupełnij 3 - Tu uzupełnij 4 - Tu uzupełnij
R1AX7RTcQH1GJ
Ćwiczenie 7
Uzupełnij zdania: Według Ptolemeusza planeta porusza się po okręgu zwanym deferent / epicykl. Środek epicyklu leży na deferencie / w środku Ziemi. Środek epicyklu jest nieruchomy / porusza się po okręgu.
RgiTrQzF5PS9v1
Ćwiczenie 8
Wstaw do poniższego schematu właściwe oznaczenia jego elementów.
Źródło: Politechnika Warszawska Wydział Fizyki, licencja: CC BY 4.0. https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.pl.
R136yAvMBsUKu
Ćwiczenie 8
Uzupełnij zdania: Środek deferentu leży na epicyklu / w środku Ziemi / w pewnej odległości od środka Ziemi. Odległość między środkiem Ziemi i środkiem deferentu to ekwant / mimośród.