Dla nauczyciela
Autor: Paweł Kaniowski
Przedmiot: Filozofia
Temat: Nawiązania filozofii Nietzschego do myśli filozofów starożytnych
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Zakres podstawowy
III. Pierwsze spory filozoficzne. Uczeń:
4) wskazuje na wybranym przykładzie na obecność poglądów filozofów starożytnych w filozofii nowożytnej lub współczesnej (np. heglizm lub filozofia procesu jako odmiana wariabilizmu).
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
II. Elementy historii filozofii.
9. Friedrich Nietzsche. Uczeń:
1) przedstawia motywy nietzscheańskiej krytyki moralności tradycyjnej i chrześcijaństwa;
2) wyjaśnia pojęcia woli mocy i nadczłowieka;
3) odróżnia i charakteryzuje postawę apollińską i dionizyjską;
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Poznasz wpływ antycznych myślicieli na filozofię Fryderyka Nietzschego.
Przeanalizujesz Nietzscheańską krytykę poglądów Sokratesa.
Przedstawisz różnicę pomiędzy postawą apollińską a dionizyjską.
Zrecenzujesz słuszność Nietzscheańskich zarzutów dotyczących starożytnych myślicieli.
Cele operacyjne. Uczeń:
pojmuje rolę filozofii jako fundamentalnego składnika dziedzictwa kultury śródziemnomorskiej;
zna i charakteryzuje główne dyscypliny filozoficzne, opisuje ich problematykę i posługuje się odpowiednią terminologią;
rozpoznaje wpływ starożytnej filozofii greckiej na europejską kulturę późniejszych epok, a zwłaszcza na literaturę piękną, naukę i religię;
omawia poglądy filozofów reprezentatywnych dla poszczególnych epok kultury europejskiej.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
dyskusja;
praca z multimedium;
ćwiczenia przedmiotowe;
mapa myśli.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Nawiązania filozofii Nietzschego do myśli filozofów starożytnych”. Prosi uczestników zajęć o przygotowanie prezentacji na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj”.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel loguje się na platformę i wyświetla na tablicy stronę tytułową e‑materiału. Przedstawia uczniom temat lekcji oraz jej cele, a następnie wspólnie z nimi określa kryteria sukcesu.
Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel, za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji. Prosi wybranego ucznia o prezentację pracy wykonanej w domu. Pozostali uczniowie sporządzają notatkę i zadają pytania do poruszanego zagadnienia.
Faza realizacyjna:
Dyskusja. Rozmowa wprowadzająca w temat lekcji, sformułowana na podstawie poleceń z zakładki „Przeczytaj”. Nauczyciel zadaje uczniom pytania:
- Jak Nietzsche wyrażał się o innych filozofach? Czy jego zdanie dotyczy samych myślicieli oraz ich poglądów, czy może jest prezentacją ich wykreowanego obrazu?
- Którzy myśliciele antyczni mieli wpływ na filozofię Nietzschego?
- Które głoszone przez nich teorie były bliskie Nietzschemu, a z którymi się nie zgadzał?
Wspólna praca całego zespołu klasowego.Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Ilustracja interaktywna”, a następnie odczytuje polecenia:
- Zapoznaj się z tezami Nietzschego i rozważ, czy jego krytyka Sokratesa i Platona, a zwłaszcza pociąganie ich do odpowiedzialności za powstanie religii chrześcijańskiej, jest zasadne.
- Jeszcze raz rozważ, czy zaprezentowany powyżej tok myślenia wydaje ci się logiczny i spójny. Spróbuj podważyć nietzscheańską argumentację. Każdy z punktów grafiki uwzględnij osobno.
Uczniowie pracują w parach, analizując treść zadań, dyskutując i zapisując wnioski. Wybrane pary omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.Ćwiczenia przedmiotowe. Nauczyciel wyświetla na tablicy ćwiczenia zamknięte nr 1‑7. Uczniowie w zespołach dwuosobowych wspólnie rozwiązują zadania. Omówienie odpowiedzi na forum klasy.
Faza podsumowująca:
Mapa myśli. Nauczyciel zapisuje na tablicy hasło: antyk a Fryderyk Nietzsche. Na podsumowanie uczniowie, podchodząc pojedynczo do tablicy, dopisują po jednym pojęciu, sformułowaniu, tezie związanej z zapisanym tematem.
Uczniowie, na podstawie wiedzy zdobytej przed lekcją oraz podczas lekcji, układają trzy zadania quizowe związane z tematem zajęć, które następnie dają do rozwiązania wybranej osobie z klasy. W ten sposób utrwalają zdobytą wiedzę i umiejętności.
Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Uczniowie rozwiązują ćwiczenie 8 z e‑materiału.
Materiały pomocnicze:
Martens E., Dydaktyka filozoficzna, w: „Edukacja Filozoficzna” 6 (1988).
Bronk A., Majdański S., Filozofowanie w kontekście języka. Refleksje w związku z dociekaniami Anny Wierzbickiej, w: „Roczniki Filozoficzne” 52(2004), z. 2, s. 57–73.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Ilustracja interaktywna” do podsumowania lekcji.