Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Nawiązania filozofii Nietzschego do myśli filozofów starożytnych

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Zakres podstawowy

III. Pierwsze spory filozoficzne. Uczeń:

4) wskazuje na wybranym przykładzie na obecność poglądów filozofów starożytnych w filozofii nowożytnej lub współczesnej (np. heglizm lub filozofia procesu jako odmiana wariabilizmu).

Zakres rozszerzony

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

II. Elementy historii filozofii.

9. Friedrich Nietzsche. Uczeń:

1) przedstawia motywy nietzscheańskiej krytyki moralności tradycyjnej i chrześcijaństwa;

2) wyjaśnia pojęcia woli mocy i nadczłowieka;

3) odróżnia i charakteryzuje postawę apollińską i dionizyjską;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Poznasz wpływ antycznych myślicieli na filozofię Fryderyka Nietzschego.

• Przeanalizujesz Nietzscheańską krytykę poglądów Sokratesa.

• Przedstawisz różnicę pomiędzy postawą apollińską a dionizyjską.

• Zrecenzujesz słuszność Nietzscheańskich zarzutów dotyczących starożytnych myślicieli.

Cele operacyjne. Uczeń:

• pojmuje rolę filozofii jako fundamentalnego składnika dziedzictwa kultury śródziemnomorskiej;

• zna i charakteryzuje główne dyscypliny filozoficzne, opisuje ich problematykę i posługuje się odpowiednią terminologią;

• rozpoznaje wpływ starożytnej filozofii greckiej na europejską kulturę późniejszych epok, a zwłaszcza na literaturę piękną, naukę i religię;

• omawia poglądy filozofów reprezentatywnych dla poszczególnych epok kultury europejskiej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja;

• praca z multimedium;

• ćwiczenia przedmiotowe;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Nawiązania filozofii Nietzschego do myśli filozofów starożytnych”. Prosi uczestników zajęć o przygotowanie prezentacji na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel loguje się na platformę i wyświetla na tablicy stronę tytułową e‑materiału. Przedstawia uczniom temat lekcji oraz jej cele, a następnie wspólnie z nimi określa kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel, za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji. Prosi wybranego ucznia o prezentację pracy wykonanej w domu. Pozostali uczniowie sporządzają notatkę i zadają pytania do poruszanego zagadnienia.

Faza realizacyjna:

1. Dyskusja. Rozmowa wprowadzająca w temat lekcji, sformułowana na podstawie poleceń z zakładki „Przeczytaj”. Nauczyciel zadaje uczniom pytania:
   - Jak Nietzsche wyrażał się o innych filozofach? Czy jego zdanie dotyczy samych myślicieli oraz ich poglądów, czy może jest prezentacją ich wykreowanego obrazu?
   - Którzy myśliciele antyczni mieli wpływ na filozofię Nietzschego?
   - Które głoszone przez nich teorie były bliskie Nietzschemu, a z którymi się nie zgadzał?
   Wspólna praca całego zespołu klasowego.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Ilustracja interaktywna”, a następnie odczytuje polecenia:
   - Zapoznaj się z tezami Nietzschego i rozważ, czy jego krytyka Sokratesa i Platona, a zwłaszcza pociąganie ich do odpowiedzialności za powstanie religii chrześcijańskiej, jest zasadne.
   - Jeszcze raz rozważ, czy zaprezentowany powyżej tok myślenia wydaje ci się logiczny i spójny. Spróbuj podważyć nietzscheańską argumentację. Każdy z punktów grafiki uwzględnij osobno.
   Uczniowie pracują w parach, analizując treść zadań, dyskutując i zapisując wnioski. Wybrane pary omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Nauczyciel wyświetla na tablicy ćwiczenia zamknięte nr 1‑7. Uczniowie w zespołach dwuosobowych wspólnie rozwiązują zadania. Omówienie odpowiedzi na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Mapa myśli. Nauczyciel zapisuje na tablicy hasło: antyk a Fryderyk Nietzsche. Na podsumowanie uczniowie, podchodząc pojedynczo do tablicy, dopisują po jednym pojęciu, sformułowaniu, tezie związanej z zapisanym tematem.

2. Uczniowie, na podstawie wiedzy zdobytej przed lekcją oraz podczas lekcji, układają trzy zadania quizowe związane z tematem zajęć, które następnie dają do rozwiązania wybranej osobie z klasy. W ten sposób utrwalają zdobytą wiedzę i umiejętności.

3. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie 8 z e‑materiału.

Materiały pomocnicze:

• Martens E., Dydaktyka filozoficzna, w: „Edukacja Filozoficzna” 6 (1988).

• Bronk A., Majdański S., Filozofowanie w kontekście języka. Refleksje w związku z dociekaniami Anny Wierzbickiej, w: „Roczniki Filozoficzne” 52(2004), z. 2, s. 57–73.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Ilustracja interaktywna” do podsumowania lekcji.