Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Monizm ontologiczny

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• wyjaśnia pojęcie monizmu ontologicznego i omawia jego sformułowanie przez Parmenidesa;

• omawia twierdzenia monizmu naturalistycznego i monizmu panteistycznego;

• porównuje monizm naturalistyczny i monizm panteistyczny oraz ich filozoficzne przejawy.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• odwrócona klasa;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Przedstawienie wyświetlonego na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika tematu lekcji i celów zajęć. Wspólne ustalenie kryteriów sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel odczytuje pytanie znajdujące się we wprowadzeniu do e‑materiału wyświetlonego na tablicy: Czy wielość rzeczy, która nas otacza jest przejawem jednego rodzaju istnienia, czy też poza nimi istnieje inna rzeczywistość? Prosi uczniów, aby w parach rozpoczęli wstępną dyskusję na ten temat. Uczniowie dzielą się swoimi spostrzeżeniami na forum, a wybrana osoba zapisuje najważniejsze spostrzeżenia i wnioski z dyskusji na tablicy.

Faza realizacyjna:

1. Mapa myśli. Nauczyciel dzieli klasę na trzy zespoły. Każda z grup ma za zadanie przygotować mapę myśli na przydzielony temat:
   – grupa 1.: monizm ontologiczny;
   – grupa 2.: monizm materialistyczny;
   – grupa 3.: monizm panteistyczny.
   Następnie uczniowie łączą przygotowane mapy myśli w jedną wspólną mapę dotyczącą koncepcji monistycznych.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Schemat”, a następnie odczytuje polecenia:
   – Na podstawie schematu znajdź podobieństwa łączące monizm naturalistyczny i panteistyczny.
   – W odniesieniu do schematu scharakteryzuj i porównaj konsekwencje światopoglądowe różnych postaci monizmu – ateizm i panteizm.
   Uczniowie pracują w parach, analizując treść zadania, dyskutując i zapisując wnioski. Chętne lub wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie indywidualnie rozwiązują ćwiczenia nr 1–4. Omówienie wyników na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie rozwiązują ćwiczenia nr 5 i 7.

2. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli?

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 6 i 8 zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Przygotowują uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

• Heisenberg W., Fizyka a filozofia, tłum. S. Amsterdamski, Warszwa, 1965 (tu rozdział IV: Narodziny nauki o atomach a teoria kwantów).

• Reale G., Historia filozofii starożytnej, T. 1. Lublin, 1994.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Schemat” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.