Scenariusz zajęć

Autor: Agata Jarszak‑Tyl, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Wzory strukturalne i półstrukturalne izomerów konstytucyjnych

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XII. Wstęp do chemii organicznej. Uczeń:

4) rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne izomerów konstytucyjnych o podanym wzorze sumarycznym; wśród podanych wzorów węglowodorów i ich pochodnych wskazuje izomery konstytucyjne.

Zakres rozszerzony

XII. Wstęp do chemii organicznej. Uczeń:

4) rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne (grupowe) izomerów konstytucyjnych o podanym wzorze sumarycznym; wśród podanych wzorów węglowodorów i ich pochodnych wskazuje izomery konstytucyjne.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• definiuje pojęcie: izomer konstytucyjny;

• poznaje różne typy izomerii konstytucyjnej;

• rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne izomerów konstytucyjnych o podanym wzorze sumarycznym;

• wśród wzorów grupowych i szkieletowych cząsteczek wskazuje izomery konstytucyjne;

• buduje modele izomerów konstytucyjnych.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• grafika interaktywna;

• modelowanie;

• technika termometr.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• modele kulkowo‑pręcikowe.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i pogadanka. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej okładkę e‑materiału, na którym przedstawione są klocki LEGO. Po czym inicjuje pogadankę z uczniami i pyta: Czy składaliście kiedykolwiek modele z klocków LEGO? Następnie wykorzystuje pytania zawarte we wprowadzeniu: Co mają wspólnego klocki LEGO z izomerami konstytucyjnymi? Czy w chemii również można dowolnie składać modele cząsteczek z określonej liczby elementów?

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie starają się zdefiniować pojęcie izomerii.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel poleca uczniom samodzielną pracę z medium bazowym – grafiką interaktywną dotyczącą izomerii konstytucyjnej. Uczniowie analizują medium, a następnie chętni na forum klasy starają się udzielić odpowiedzi na pytania zawarte w poleceniu 1. Pozostali uczniowie i nauczyciel weryfikują poprawność merytoryczną wypowiedzi. Nauczyciel wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.

2. Uczniowie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując zadania załączone do medium bazowego. Na podstawie grafiki interaktywnej uczniowie definiują pojęcie izomeria konstytucyjna oraz izomer konstytucyjny.

3. Uczniowie dobierają się w pary i będą pracowali z częścią „przeczytaj” e‑materiału. Uczniowie w parach analizują część „przeczytaj” e‑materiału. W tym czasie nauczyciel rozdaje uczniom zestaw do budowania modeli cząsteczek – jeden na parę. Zadaniem uczniów jest wykonanie Polecenia 1 z części „Przeczytaj”. Uczniowie formułują problem badawczy, hipotezę, konstruują  modele izomerów konstytucyjnych z wykorzystaniem modeli kulkowo‑pręcikowych, zapisują obserwacje i wnioski. Po wyznaczonym czasie chętna para proponuje zaprezentowanie efektów swojej pracy na forum klasy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do wypowiedzi uczniów, a nauczyciel koryguje ewentualne błędy.

4. Uczniowie pracują w parach z częścią „Sprawdź się”. W trakcie wykonywania zadań budują modele cząsteczek. Uczniowie wykonują zadania od najłatwiejszych do najtrudniejszych. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętny uczeń z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Na zakończenie nauczyciel stosuje narzędzie do oceny stopnia opanowania wiadomości i umiejętności z zastosowaniem termometru przez uczniów. Uczniowie na skali temperatury zaznaczają samoprzylepnymi karteczkami, w jakim stopniu opanowali zagadnienia wynikające z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji. Jeżeli ze skali będzie wynikał niski poziom temperatury, uczniowie zastanawiają się, w jaki sposób podnieść swój poziom posiadanej wiedzy.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Grafika interaktywna może zostać wykorzystana podczas rozwiązywania ćwiczeń zadanych w ramach pracy domowej.

Materiały pomocnicze:

Nauczyciel przygotowuje narzędzie do oceny stopnia opanowania wiadomości i umiejętności z zastosowaniem termometru przez uczniów oraz samoprzylepne karteczki dla uczniów.