Autor: Joanna Oparek

Temat: Zwyczajność nieoczywista. Życie jako materia literacka. Dzienniki Witolda Gombrowicza

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• przeanalizuje fragmenty Dzienników Gombrowicza i zastanowi się, na czym polega gra autora z czytelnikiem;

• określi cele doboru określonych treści w narracji pamiętnikarskiej;

• wskaże językowe środki autokreacji narratora dziennika;

• wyjaśni, na jakie potrzeby współczesnego czytelnika odpowiada forma dziennika.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem e‑podręcznika;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed zajęciami:

1. Nauczyciel prosi uczniów o wypowiedź na temat wizerunku Gombrowicza i rozpoczyna rozmowę, stawiając pytania, skąd o tym wiemy, na podstawie czego możemy o tym wnioskować itp.

2. Nauczyciel naprowadza uczniów na znaczenie dziennika pisarza jako sposobu kształtowania jego artystycznej tożsamości i publicznego wizerunku.

3. Nauczyciel może podać przykłady innych dzienników znanych pisarzy.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał i wprowadza ich w temat lekcji, nawiązując do rozmowy.

2. Prowadzący zajęcia wraz uczniami ustala cele zajęć i kryteria sukcesu.

3. Nauczyciel może zrobić krótki wykład na temat sylwetki Gombrowicza – wizerunku, który w ogromnej mierze ukształtowany jest przez jego Dziennik.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”.

2. Nauczyciel może rozwinąć temat gry literackiej z czytelnikiem prowadzonej przez Gombrowicza w Dzienniku.

3. Nauczyciel może zaproponować uczniom dyskusję na temat: Czy autokreacja pisarza w dzienniku musi mieć granice? lub Czy dziennik może być fikcyjny? Jako przykład można przywołać fikcyjny dziennik Lermontowa).

4. Uczniowie zapoznają się z treścią sekcji „Film 1” i wykonują kolejne polecenia. Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, a nauczyciel komentuje.

5. Uczniowie zapoznają się treścią sekcji „Film 2” i wykonują kolejne polecenia oraz ćwiczenia 1‑3. Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, a nauczyciel komentuje.

6. Nauczyciel może poprosić uczniów o samodzielne wybranie z Dziennika fragmentów prezentujących egocentryzm autora i sposób jego autokreacji.

7. Nauczyciel inicjuje rozmowę na temat rozumienia określenia „zwyczajność nieoczywista”, zawartego w temacie lekcji.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi chętnego ucznia o podsumowanie: przedstawienie cech gatunkowych dziennika.

2. Nauczyciel prosi wybraną osobę o  podsumowanie: dokonanie charakterystyki Dziennika Gombrowicza oraz omówienie jego znaczenia w twórczości autora.

3. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat spełnienia kryteriów sukcesu.

4. Na zakończenie nauczyciel może zaproponować uczniom wysłuchanie głośnego czytania wybranych fragmentów Dziennika.

Praca domowa:

Spróbuj napisać pierwszy odcinek własnego dziennika, starając się od początku kreować określony wizerunek. Wykorzystaj różnorodne formy wypowiedzi. Zamieść w swoim dzienniku zarówno opis konkretnych wydarzeń, jak i oryginalne przemyślenia.

Materiały pomocnicze:

• Andrzej Sulikowski, Egotyzm i egotyzm o „Dzienniku” Witolda Gombrowicza, „Pamiętnik Literacki” 1979, nr 70/3.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Film 1.” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.