Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Rozpoznawanie i analizowanie podstawowych problemów i zagadnień hermeneutyki na wybranych przykładach

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji. Uczeń:

• przeanalizuje fragmenty tekstów Hansa‑Georga Gadamera – czołowego przedstawiciela współczesnej hermeneutyki;

• zrekonstruuje na podstawie tekstów źródłowych znaczenie podstawowych kategorii hermeneutycznych: rozumienia, koła hermeneutycznego oraz przesądów;

• wskaże podstawowe problemy hermeneutyki w tekstach źródłowych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• odwrócona klasa;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• rozmowa kierowana;

• praca z multimedium.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Czym była hermeneutka w starożytności, a czym jest obecnie?

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Jeżeli przygotowanie uczniów do lekcji jest niewystarczające, nauczyciel prosi o indywidualne zapoznanie się z treścią w sekcji „Przeczytaj”. Każdy uczestnik zajęć podczas cichego czytania wynotowuje najważniejsze kwestie poruszone w tekście. Następnie wybrani uczniowie odczytują na głos swoje notatki. Nauczyciel inicjuje rozmowę kierowaną porządkującą ten etap pracy.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla materiał z sekcji „Schemat”, a następnie czyta polecenie Zapoznaj się z dwoma modelami poznawania rzeczywistości, które zostały przedstawione na schemacie. Wskaż pięć istotnych różnic między pozytywistycznym i hermeneutycznym modelem poznania, a następnie uporządkuj je, zaczynając od tej, która jest twoim zdaniem najważniejsza. Uczniowie wykonują zadanie w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

3. Uczniowie dzielą się na grupy. Następnie wspólnie wykonują polecenie nr 2: Porównaj pozytywistyczną i hermeneutyczną koncepcję rozumienia, wskazując silne i słabe strony każdej z nich, możliwości, jakie stwarzają, oraz zagrożenia, które ze sobą niosą. Rozważ zwłaszcza następujące pytania:
   - Czy możliwe jest poznanie obiektywne?
   - Czy istnieją granice poznania? Co je wyznacza?
   - Czy możemy osiągnąć wiedzę pewną i ostateczną?
   - Jaką rolę w poznaniu odgrywa język?
   Po wykonaniu zadania zespoły prezentują wyniki pracy na forum klasy.

4. Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 1‑4. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych zadań, omawiając je wraz z uczniami.

5. Ostatnią partię ćwiczeń (nr 6 i 7) uczniowie wykonują wspólnie i omawiają je razem z nauczycielem.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli?

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 8 zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Przygotowują uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

• Słownik‑przewodnik filozoficzny. Osoby, problemy, terminy, oprac. zbiorowe, Lublin 2012.

• Przyłębski A., Hermeneutyka od sztuki interpretacji do teorii i filozofii rozumienia, Poznań 2019.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Schemat” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.