Sprawdź się
Tekst A
Tekst i interpretacjaProblemy hermeneutyki zostały początkowo rozwinięte w poszczególnych naukach, zwłaszcza w teologii oraz prawie, na końcu zaś także w naukach historycznych. Ale już w niemieckim romantyzmie byt głęboko zakorzeniony pogląd, że rozumienie i interpretowanie wchodzi w grę nie tylko przy utrwalonych w piśmie ekspresjach życia, jak to sformułował Dilthey, ale dotyczy ogólnego stosunku ludzi do siebie nawzajem oraz do świata. Zyskuje to wyraz nawet w słowach pochodnych, jak choćby w słowie zrozumienie. W języku niemieckim rozumienie oznacza także: mieć zrozumienie dla czegoś. Zdolność rozumienia jest podstawową dyspozycją człowieka, która realizuje się w jego współżyciu z innymi, a w szczególności dokonuje się na drodze języka oraz rozmowy. Dlatego roszczenie hermeneutyki do uniwersalności pozostaje poza wszelkim wątpieniem.
Źródło: Hans-Georg Gadamer, Tekst i interpretacja, [w:] Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M. P. Markowski, tłum. P. Dehnel, Kraków 2006, s. 213.
Dziejowość: (tu wybierz) 1. Rozumienie jest procesem, który zawsze zakorzeniony jest w pewnej tradycji – nie rozpoczyna się, lecz zawsze trwa, 2. głęboko zakorzenione przeświadczenie, którym kieruje się podmiot w procesie poznania, 3. struktura rozumienia, które zawsze zakłada pewne przed-rozumienie: językowe, kulturowe i społeczne uwarunkowania rozumienia.
Przesąd: (tu wybierz) 1. Rozumienie jest procesem, który zawsze zakorzeniony jest w pewnej tradycji – nie rozpoczyna się, lecz zawsze trwa, 2. głęboko zakorzenione przeświadczenie, którym kieruje się podmiot w procesie poznania, 3. struktura rozumienia, które zawsze zakłada pewne przed-rozumienie: językowe, kulturowe i społeczne uwarunkowania rozumienia.
Tekst B
Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacjaKrytyka hermeneutyczna staje się jednak rzeczywiście produktywna dopiero wówczas, gdy dokonuje autorefleksji; gdy poddaje refleksji także swój własny wysiłek, tzn. swe własne uwarunkowanie i własną zależność. Refleksja hermeneutyczna, która to robi, zbliża się, moim zdaniem, do rzeczywistego ideału poznania – ponieważ uświadamia nam również iluzję samej refleksji. Świadomość krytyczna, która wykrywa wszędzie przesądy i zależności, ale samą siebie uznaje za absolutną, tzn. za pozbawioną przesądów i niezależną, tkwi z konieczności w urojeniach. Ona sama motywowana jest bowiem przez to, co krytykuje. Jest zależna w nieredukowalny sposób od tego, co obala. Pretensja do zupełnej wolności od przesądów – czy to w postaci iluzji absolutnego oświecenia, czy jako iluzja empirii wolnej od wszelkich przesądów tradycji metafizycznej, czy jako iluzja przezwyciężenia nauki przez krytykę ideologii jest naiwnością.
Źródło: Hans-Georg Gadamer, Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja, „Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja” 1977, nr 4/34, s. 182–183.
Wyraź własnymi słowami ten pogląd na poznanie.
Jakiego kontrargumentu używa Gadamer w swojej polemice z opisanym w poprzednim ćwiczeniu stanowiskiem. Zapisz go, a następnie, odwołując się do poglądów Gadamera, odpowiedz, czy możliwe jest poznanie pozbawione założeń.