Schemat interaktywny. Co to znaczy „rozumieć”? Składa się z czterech bloków. Opisane elementy schematu. Rozumienie według pozytywizmu. Elementy należące do tej kategorii: 1. Rozumienie rzeczywistości możliwe jest na drodze poznania naukowego. 2. Modelem poznania naukowego są nauki przyrodnicze. Tylko metody oparte na doświadczeniu w sposób wiarygodny pozwalają na ustalenie faktów. 3. Poznanie = ustalenie, jakie są fakty i odkrycie związków między nimi. Koniec elementów należących do tej kategorii. Rozumienie według hermeneutyki. Elementy należące do tej kategorii: 4. Aspekt filologiczny: rozumienie tekstu
1. Rozumienie sensu tekstu (interpretacja) nie odbywa się tak, jak poznanie przedmiotu w badaniu naukowym
2. Koło hermeneutyczne: By rozumieć część tekstu, którą właśnie czytam, muszę mieć już pewne rozumienie całości. By rozumieć całość, muszę rozumieć sens części, które ją tworzą (koło hermeneutyczne). 5. Aspekt epistemologiczny: poznawanie kultury
1. Nauki przyrodnicze wyjaśniają mechanizmy, które istnieją w świecie
2. Nauki rozumiejące uchwytują sens przejawów duchowego życia człowieka, czyli kultury
3. Poznanie w naukach rozumiejących jest możliwe dlatego, że zawsze opiera się na założeniach
4. Każdy akt rozumienia wyrasta z tradycji – badany przez nas przedmiot jest dany w kontekście innych przedmiotów. Inni ludzie również badali go i rozumieli na różne sposoby.
5. Każdy akt rozumienia opiera się na języku. Język, którego używamy warunkuje poznanie, które odbywa się w jego ramach. 6. Aspekt ontologiczny
1. Rozumienie i filozofia egzystencji – człowiek jako byt, którego sposobem bycia jest rozumienie
2. Człowiek pyta o sens swojego bycia (literatura, zwłaszcza poezja; filozofia). Pytanie o sens bycia zakłada, że w jakiś sposób się go rozumie (koło hermeneutyczne)
3. Rozumienie to praktyczny wymiar egzystencji – to, że żyjemy i odnajdujemy się w świecie zakłada, że go rozumiemy
4. Rozumienie nigdy nie jest dane w pełni – ponawiane wciąż pytania o sens bycia towarzyszą człowiekowi aż do śmierci. Koniec elementów dla tej kategorii. Pozytywizm. Elementy należące do tej kategorii: 7. Obraz przedstawia portret starszego mężczyzny. Mężczyzna jest lekko łysiejący. Widoczne są na jego głowie niewielkie zakola. Ma krótkie, ciemne włosy. Jego twarz jest owalna. Widać na niej zmarszczki. Mężczyzna ma duże oczy i wydatny nos. Ubrany jest w ciemny surdut. _{Jean-Pierre Dalbéra;}
August Comte (1798–1857) – francuski filozof i pozytywista. Postulował przeniesienie metody nauk przyrodniczych na inne dziedziny wiedzy. 8. Postulaty dotyczące nauki
• Bada przedmioty rzeczywiste (np. zjawiska przyrodnicze), a nie spekulatywne (np. Bóg, dusza)
• Ogranicza się do poznania faktów i związków między nimi, czyli jednych przedmiotów, o których można mieć wiedzę pewną
• Zajmuje się tematami pożytecznymi, które służą polepszaniu życia. 9. Odrzuca metafizykę jako naukę, która zajmowała się przedmiotami nierzeczywistymi. 10. Filozofię rozumie jako naukę o zasadach poznania naukowego. Miała być syntezą wyników dostarczanych przez nauki szczegółowe. 11. Wiedza naukowa – oparta na metodach doświadczalnych – jest z konieczności fragmentaryczna. Nie opisuje ani rzeczywistości samej w sobie, ani całości ludzkiego doświadczenia. 12. Metoda naukowa dąży do usunięcia z poznania wszelkich przesądów – czyli niepopartych doświadczeniem założeń. Koniec elementów należących do tej kategorii. Hermeneutyka. Elementy należące do tej kategorii: 13. Hermeneutyka (gr. hermeneutikḗ, téchnē ‘umiejętność objaśniania, unikania nieporozumień’) – praktyka i sztuka głoszenia, interpretacji (wyjaśniania, tłumaczenia, przekładania) i rozumienia tekstów mówionych i pisanych, religijnych (świętych) i świeckich (poetyckich, prawniczych), których sens jest obcy lub ukryty, oraz szeroko — dziejów i kultury pojętych na sposób tekstu.
_{Źródło: Encyklopedia PWN}. 14. Zdjęcie przedstawia kobietę i mężczyznę, którzy mają zbliżone ku sobie twarze. Kobieta dotyka twarzy mężczyzny ręką.
Chcę nakręcić film o miłości – czyli o czym? Nasze rozumienie tego, czym jest miłość zakorzenione jest w tradycji kulturowej, w której żyjemy. Sięga ona między innymi do platońskiej teorii miłości czy do koncepcji chrześcijańskiej wyłożonej w Nowym Testamencie, lecz także np. do wizji miłości przedstawionej w amerykańskich filmach z Hollywood. Myśląc o miłości, nieuchronnie posługujemy się tymi wyobrażeniami; to zakorzenienie rozumienia w tradycji nazywane jest dziejowością., 15. Zdjęcie przedstawia trzy osoby, które są przy kominku. Po lewej stronie na bujanym fotelu siedzi mężczyzna. Po prawej stronie na krzesłach siedzą kobieta oraz dziecko.
By powiedzieć coś o mężczyźnie, którzy siedzi w bujanym fotelu, możemy stwierdzić np. „To jego ojciec”, ale również: „To jej mąż”. W obu przypadkach powiemy o tej samej osobie coś nieco innego. Ale bez tych przesądów (lub przed-sądów) nie moglibyśmy powiedzieć o tej postaci właściwie nic. Przesądy nie tylko nadają rozumieniu określony kierunek, ale również w ogóle je umożliwiają. 16. Ilustracja przedstawia kilka pierścieni.
Nie istnieje punkt zerowy, w którym rozumienie się rozpoczyna – zawsze jest w toku. By zapytać: kto to jest „mąż”?, muszę rozumieć już, że jego znaczenie jest częścią większej całości – rodziny. Rozumienie części pozwala na rozumienie całości, rozumienie całości pozwala zrozumieć części – tę kolistość myślenia nazywa się kołem hermeneutycznym.