Autor: Anna Juwan

Temat: Wirtualny mikroskop. Korzeń

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Przeanalizujesz zasady przygotowania preparatu mikroskopowego.

• Przeprowadzisz obserwację mikroskopową korzenia.

• Rozpoznasz wybrane tkanki roślinne korzenia na preparacie mikroskopowym.

• Wymienisz nazwy kilku barwników histologicznych i określisz efekt barwienia wybranych związków chemicznych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• ćwiczenia laboratoryjne;

• symulacja;

• obserwacja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• zestaw do przygotowania preparatu mikroskopowego (zob. materiały pomocnicze – zał. 1), mikroskopy;

• zestaw do barwienia safraniną z zielenią trwałą (zob. materiały pomocnicze – zał. 2).

Przed lekcją:

1. Uczniowie przypominają sobie informacje na temat budowy pierwotnej i wtórnej korzenia, morfologii korzenia oraz identyfikacji tkanek roślinnych z zastosowaniem barwienia różnicowego.

2. Nauczyciel przygotowuje na zajęcia niezbędny sprzęt do przygotowania preparatu mikroskopowego z tkanki roślinnej (dla każdej grupy) oraz barwienia safraniną z zielenią trwałą (jeden zestaw) – zob. materiały pomocnicze.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla zawartość sekcji „Wprowadzenie”. Uczniowie wspólnie z nauczycielem omawiają cele lekcji i określają kryteria sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Uczniowie w parach formułują pytania dotyczące tematu zajęć, na które odpowiedzą w trakcie lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie dzielą się na 4‑osobowe grupy. Każdy zespół otrzymuje zestaw do przygotowania preparatu mikroskopowego. Uczniowie przygotowują preparat według instrukcji zawartej w sekcji „Przeczytaj”. Nauczyciel w razie potrzeby służy pomocą.

2. Nauczyciel lub chętny uczeń przedstawia proces przygotowywania barwnika do preparatu mikroskopowego, zgodnie z instrukcją zawartą w sekcji „Przeczytaj”. Uczniowie barwią swoje skrawki w przygotowanym roztworze i w grupach obserwują preparaty pod mikroskopem. Chętni uczniowie wskazują rozpoznane tkanki roślinne.

3. Uczniowie za pomocą wirtualnego mikroskopu w sekcji „Symulacja interaktywna I” przeprowadzają obserwację budowy pierwotnej korzenia rośliny dwuliściennej, zwracając uwagę na ułożenie wiązek przewodzących oraz wybarwienie poszczególnych komórek. Następnie wykonują polecenie nr 2: „Po obejrzeniu filmu instruktażowego na temat sposobu dokumentowania obserwacji mikroskopowej wykonaj w zeszycie schematyczny rysunek przedstawiający budowę pierwotną korzenia rośliny dwuliściennej. Zwróć uwagę na kształt i rodzaj komórek. Zapisz powiększenie, z którego dokonano obserwacji. Zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu”. Chętne osoby przedstawiają swój rysunek na forum klasy.

4. Uczniowie za pomocą wirtualnego mikroskopu w sekcji „Symulacja interaktywna II” przeprowadzają obserwację przekroju poprzecznego korzenia tataraku, zwracając uwagę na ułożenie tkanek oraz wybarwienie poszczególnych komórek. Następnie wykonują polecenie nr 1: „Przeciągnij prawidłowe nazwy i podpisz elementy budowy korzenia tataraku”. Wybrane osoby przedstawiają swoje rozwiązanie na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie odpowiadają na pytania sformułowane we wstępnej fazie lekcji.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W tym kontekście dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji oraz wyjaśnia wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wyobraź sobie, że masz okazję przeprowadzić wywiad z naukowcem – specjalistą w dziedzinie, której dotyczy e‑materiał. Sformułuj pytania, które chcesz mu zadać.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Nauczyciel może wykorzystać medium zamieszczone w sekcji „Symulacja interaktywna I” na lekcjach: „Korzeń – budowa pierwotna i wtórna”, „Wytwory skórki pędu i korzenia i ich znaczenie”, „Identyfikacja tkanek roślinnych z zastosowaniem barwienia różnicowego”, „Morfologia korzenia”, „Typy systemów korzeniowych”.