Dla nauczyciela

Autor: Katarzyna Lewandowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Spisek ludzi zdrabniających – obraz szkoły w Ferdydurke Witolda Gombrowicza

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Zakres podstawowy
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
Lektura obowiązkowa
32) Witold Gombrowicz, Ferdydurke (fragmenty);
Zakres rozszerzony
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
10) rozumie pojęcie parafrazy, parodii i trawestacji, wskazuje ich wzorce tekstowe; wykorzystuje te pojęcia w interpretacji utworu literackiego;
II. Kształcenie językowe.
3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
4) określa rolę języka w budowaniu obrazu świata.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • charakteryzuje poglądy Witolda Gombrowicza na temat systemu edukacji oraz roli, jaką odgrywa on w życiu człowieka,

  • wskazuje, jaką funkcję pełni szkoła w świecie przedstawionym Ferdydurke Witolda Gombrowicza,

  • analizuje wybrane fragmenty Ferdydurke Witolda Gombrowicza, zwracając uwagę na sposób kreacji obrazu szkoły, nauczycieli oraz uczniów,

  • wskazuje elementy groteski pojawiające się we fragmentach Ferdydurke Witolda Gombrowicza przedstawiających szkołę.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • odwrócona klasa;

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z blokiem tekstowym e‑materiału oraz przeczytanie rozdziału II Ferdydurke.
    Przygotowuje fragment filmu Ferdydurke z 1991 r. w reżyserii Jerzego Skolimowskiego: lekcja języka polskiego.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

  2. Lekcja rozpoczyna się od wyświetlenia przez nauczyciela fragmentu filmu Ferdydurke. Po jego obejrzeniu uczniowie dzielą się swoimi wrażeniami.
    Nauczyciel zadaje pytania:
    1. Jak sądzicie, na podstawie lektury Ferdydurke, co nie podoba się w szkole Witoldowi Gombrowiczowi?
    2. Czy we współczesnej szkole podobałoby mu się bardziej?
    3. Jak podoba się wam polska szkoła w XXI wieku?
    4. Co jest w niej dobre, a co nie?
    Uczniowie dyskutują, nauczyciel przysłuchuje się rozmowie.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie wysłuchują audiobooka, a następnie, w parach, przystępują
    do wykonania poleceń 1. i 2.

  2. Nauczyciel prosi, by uczniowie podzielili się na 4‑osobowe zespoły. Wskazuje każdej grupie ćwiczenia do wykonania z sekcji „Sprawdź się”. Ważne, by były to ćwiczenia związane z pracą z tekstem.

Faza podsumowująca:

  1. Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.

  2. Na koniec zajęć nauczyciel prosi wybranych uczniów o rozwinięcie zdania:
    Na dzisiejszych zajęciach dowiedziałem się…, nauczyłem się...

Praca domowa:

  1. Witold Gombrowicz napisał, że „szkoła, wielki przeciwnik nowych idei, utrwala zaprzeszłość”. Ustosunkuj się do tego sformułowania, odnosząc się w dłuższej wypowiedzi pisemnej do wybranych tekstów kultury oraz własnych doświadczeń edukacyjnych.

Materiały pomocnicze:

  • Ferdydurke, film w reż. J. Skolimowskiego, 1991.

  • Witold Gombrowicz, Dziennik 1953–1956, Kraków 1997.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” do przygotowania się
    do lekcji powtórkowej.

Sprawdź się