Dla nauczyciela

Autor: Katarzyna Lewandowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Spisek ludzi zdrabniających – obraz szkoły w Ferdydurke Witolda Gombrowicza

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Zakres podstawowy

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;

2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;

10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;

Lektura obowiązkowa

32) Witold Gombrowicz, Ferdydurke (fragmenty);

Zakres rozszerzony

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:

10) rozumie pojęcie parafrazy, parodii i trawestacji, wskazuje ich wzorce tekstowe; wykorzystuje te pojęcia w interpretacji utworu literackiego;

II. Kształcenie językowe.

3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:

4) określa rolę języka w budowaniu obrazu świata.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjne. Uczeń:

charakteryzuje poglądy Witolda Gombrowicza na temat systemu edukacji oraz roli, jaką odgrywa on w życiu człowieka,
wskazuje, jaką funkcję pełni szkoła w świecie przedstawionym Ferdydurke Witolda Gombrowicza,
analizuje wybrane fragmenty Ferdydurke Witolda Gombrowicza, zwracając uwagę na sposób kreacji obrazu szkoły, nauczycieli oraz uczniów,
wskazuje elementy groteski pojawiające się we fragmentach Ferdydurke Witolda Gombrowicza przedstawiających szkołę.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

odwrócona klasa;
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z blokiem tekstowym e‑materiału oraz przeczytanie rozdziału II Ferdydurke.
Przygotowuje fragment filmu Ferdydurke z 1991 r. w reżyserii Jerzego Skolimowskiego: lekcja języka polskiego.

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.
Lekcja rozpoczyna się od wyświetlenia przez nauczyciela fragmentu filmu Ferdydurke. Po jego obejrzeniu uczniowie dzielą się swoimi wrażeniami.
Nauczyciel zadaje pytania:
1. Jak sądzicie, na podstawie lektury Ferdydurke, co nie podoba się w szkole Witoldowi Gombrowiczowi?
2. Czy we współczesnej szkole podobałoby mu się bardziej?
3. Jak podoba się wam polska szkoła w XXI wieku?
4. Co jest w niej dobre, a co nie?
Uczniowie dyskutują, nauczyciel przysłuchuje się rozmowie.

Faza realizacyjna:

Uczniowie wysłuchują audiobooka, a następnie, w parach, przystępują
do wykonania poleceń 1. i 2.
Nauczyciel prosi, by uczniowie podzielili się na 4‑osobowe zespoły. Wskazuje każdej grupie ćwiczenia do wykonania z sekcji „Sprawdź się”. Ważne, by były to ćwiczenia związane z pracą z tekstem.

Faza podsumowująca:

Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.
Na koniec zajęć nauczyciel prosi wybranych uczniów o rozwinięcie zdania:
Na dzisiejszych zajęciach dowiedziałem się…, nauczyłem się...

Praca domowa:

Witold Gombrowicz napisał, że „szkoła, wielki przeciwnik nowych idei, utrwala zaprzeszłość”. Ustosunkuj się do tego sformułowania, odnosząc się w dłuższej wypowiedzi pisemnej do wybranych tekstów kultury oraz własnych doświadczeń edukacyjnych.

Materiały pomocnicze:

Ferdydurke, film w reż. J. Skolimowskiego, 1991.
Witold Gombrowicz, Dziennik 1953–1956, Kraków 1997.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” do przygotowania się
do lekcji powtórkowej.

Sprawdź się