Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Wojna ze Związkiem Sowieckim – Plan Barbarossa

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia okoliczności agresji Trzeciej rzeszy na Związek Sowiecki.

• wymienia najważniejsze etapy wojny na terenie ZSRS oraz bitwy, które miały znaczenie dla dalszego przebiegu II wojny światowej.

• tłumaczy znaczenie takich określeń jak m.in. operacja Barbarossa, Wielka Wojna Ojczyźniana, łuk kurski, kocioł stalingradzki.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Wojna ze Związkiem Sowieckim – Plan Barbarossa”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Animacja” (animacja prezentująca przebieg bitwy pod Stalingradem) tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Nauczyciel poleca uczniom, aby przygotowali prezentację w oparciu o informacje zawarte w sekcji „Przeczytaj”, aby w fazie wstępnej przedstawić ją na forum klasy.

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Wyświetla na tablicy temat lekcji.

2. Rozmowa wprowadzająca. Nauczyciel, za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji i na tej podstawie dobiera uczniów w pary. Prosi o przygotowanie pytań związanych z wyświetlonym tematem zajęć i udostępnionym przed zajęciami e‑materiałem. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z zakresem lekcji? Omówienie pytań przygotowanych przez uczniów, dyskusja wstępna.

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Nauczyciel może wytypować dwie osoby, które przedstawią przebieg działań wojennych do ataku na Moskwę (1941 r.) oraz po nim (front w latach 1942 i 1943). Wskazani uczniowie (lub ochotnicy) prezentują i omawiają efekty swojej pracy. Nauczyciel oraz inni uczniowie zadają pytania prezentującym, w razie potrzeby uzupełniając ich wypowiedzi.

2. Prowadzący, nawiązując do animacji bitwy stalingradzkiej, z którą uczniowie zapoznali się przed zajęciami, zadaje im pytanie: Dlaczego Niemcy ponieśli klęskę w tej bitwie? Jakie miała ona znaczenie dla obu stron? Uczniowie krótko dyskutują, prezentując swoje propozycje odpowiedzi.

3. Praca z pierwszym multimedium („Mapa interaktywna”). Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi, aby przeczytał polecenie nr 3: „Wskaż linię frontu w grudniu 1941 oraz grudniu 1942 r. Wyjaśnij, jakie znaczenie dla możliwości militarnych Trzeciej Rzeszy i dalszych działań wojennych miała taka linia frontu”. Poleca uczniom, aby podzielili się na 4‑osobowe grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź.

4. Nauczycie poleca, aby uczniowie w parach wykonali polecenie nr 2 z sekcji „Animacja”: scharakteryzowali strategię Niemiec na froncie wschodnim w kontekście bitwy stalingradzkiej. Wybrana dwójka uczniowska omawia swoją propozycję, pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, nauczyciel czuwa nad przebiegiem dyskusji.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Wojna ze Związkiem Sowieckim – Plan Barbarossa” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

2. Prowadzący omawia przebieg zajęć, ocenia pracę uczniów, w tym również przedstawioną prezentację.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 4 i 5 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

2. (Dla uczniów chętnych) Zapoznaj się z filmami w sekcji „Film + Sprawdź się” i wykonaj dołączone do nich polecenia.

Materiały pomocnicze:

Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. S. B. Lenard, M. Sobańska- -Bondaruk, Warszawa 2002.

D. M. Glantz, Od Donu do Dniepru. Ofensywa sowiecka grudzień 1942‑sierpień 1943, Oświęcim 2015.

Wielka historia świata. Tomy 1‑12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.

Wskazówki metodyczne:

Informacje zawarte w mapie oraz filmach mogą być wykorzystane jako przypomnienie w lekcjach omawiających końcowy etap II wojny światowej, w tym utworzenie frontu we Włoszech oraz lądowanie aliantów w Normandii.