SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Migracje i zróżnicowanie ludności na świecie – powtórzenie

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy/rozszerzony, klasa II

Podstawa programowa

Zakres podstawowy

VIII. Przemiany struktur demograficznych i społecznych oraz procesy osadnicze: rozmieszczenie i liczba ludności, przemiany demograficzne, migracje, zróżnicowanie narodowościowe, etniczne i religijne, kręgi kulturowe, sieć osadnicza, procesy urbanizacji, rozwój obszarów wiejskich.

Uczeń:

6) charakteryzuje główne kierunki i przyczyny migracji ludności na świecie;

7) dyskutuje na temat skutków wielkich ruchów migracyjnych dla społeczeństw i gospodarki wybranych państw świata, ze szczególnym uwzględnieniem krajów Europy, w tym Polski;

8) odróżnia uchodźstwo od migracji ekonomicznej oraz opisuje problemy uchodźców, w tym dzieci, na wybranych przykładach z Europy i innych regionów świata;

9) charakteryzuje strukturę narodowościową ludności świata i Polski oraz zróżnicowanie etniczne w wybranych regionach świata;

10) charakteryzuje zróżnicowanie religijne ludności świata i Polski oraz wpływ religii na życie społeczne i gospodarkę;

11) wyróżnia główne kręgi kulturowe, przedstawia wartości wyznawane przez ich społeczności oraz wkład w dziedzictwo kulturowe ludzkości.

Zakres rozszerzony

VIII. Zróżnicowanie struktur społecznych i procesów urbanizacyjnych: struktury językowe i wykształcenia, kulturowe postrzeganie przestrzeni, zwartość socjoetniczna, fazy urbanizacji, procesy metropolizacji, typy fizjonomiczne i funkcje miast, formy zespołów miejskich.

Uczeń:

1) charakteryzuje strukturę językową ludności świata oraz wyjaśnia proces upowszechniania się wybranych języków na świecie i podaje jego konsekwencje;

2) analizuje zróżnicowanie struktury wykształcenia ludności na świecie i wykazuje jej związek z poziomem rozwoju społeczno‑gospodarczego;

3) rozumie na czym polega kulturowe postrzeganie przestrzeni przez człowieka oraz na podstawie materiałów źródłowych analizuje różnice w jej postrzeganiu w różnych kręgach kulturowych;

4) dyskutuje na temat problemów państw o różnej strukturze etnicznej (zwartości socjoetnicznej).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne

Uczeń:

• charakteryzuje główne kierunki i przyczyny migracji ludności na świecie,

• dyskutuje na temat skutków wielkich ruchów migracyjnych dla społeczeństw i gospodarki wybranych państw świata, ze szczególnym uwzględnieniem krajów Europy, w tym Polski,

• odróżnia uchodźstwo od migracji ekonomicznej oraz opisuje problemy uchodźców, w tym dzieci, na wybranych przykładach z Europy i innych regionów świata,

• charakteryzuje strukturę narodowościową ludności świata i Polski oraz zróżnicowanie etniczne w wybranych regionach świata, a także dyskutuje na temat problemów państw o różnej strukturze etnicznej (zwartości socjoetnicznej),

• charakteryzuje zróżnicowanie religijne ludności świata i Polski oraz wpływ religii na życie społeczne i gospodarkę,

• wyróżnia główne kręgi kulturowe, przedstawia wartości wyznawane przez ich społeczności oraz wkład w dziedzictwo kulturowe ludzkości,

• charakteryzuje strukturę językową ludności świata oraz wyjaśnia proces upowszechniania się wybranych języków na świecie i podaje jego konsekwencje,

• analizuje zróżnicowanie struktury wykształcenia ludności na świecie i wykazuje jej związek z poziomem rozwoju społeczno‑gospodarczego.

Strategie nauczania: asocjacyjna, badawcza (problemowa)

Metody nauczania: blended learning, IBSE, odwrócona klasa

Formy zajęć: praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, tablety, arkusze papieru A1/A0, pisaki, zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

data.un.org (dostęp 2.11.2021).

ethnologue.com (dostęp 2.11.2021).

Luchter B., Wrona J., Podstawy geografii społeczno‑ekonomicznej świata, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2018.

migrationdataportal.org (dostęp 2.11.2021).

Pew Research Center, The Global Religious Landscape, 18.12.2012, pewforum.org (dostęp 2.11.2021).

PRZEBIEG LEKCJI

Przed lekcją uczniowie powinni zapoznać się z e‑materiałem oraz innymi źródłami w celu zebrania szerokiego zestawu informacji dotyczących migracji i zróżnicowania ludności na świecie.

Faza wprowadzająca

• Przedstawienie celów lekcji.

• Wprowadzenie do tematu lekcji poprzez omówienie/przypomnienie podstawowych informacji – krótka pogadanka nauczyciela w interakcji z uczniami.

Faza realizacyjna

• Podział uczniów na grupy (liczebność grup określa nauczyciel).

• Omówienie zasad wykonania zadania; zadaniem uczniów jest opracowanie mapy myśli systematyzującej informacje na temat wylosowanego zagadnienia z zakresu tej lekcji (np. migracje ludności na świecie, zróżnicowanie religijne ludności, kręgi kulturowe itd.). Mapę myśli uczniowie tworzą za pomocą komputera lub tabletu (w razie ich braku na arkuszu papieru). Nauczyciel przypomina cele i zasady konstrukcji mapy myśli.

• Praca w grupach – uczniowie przygotowują mapę myśli, samodzielnie dobierając informacje i proponując układ graficzny. Podczas wykonywania mapy myśli korzystają z atlasu geograficznego i e‑materiału.

• Prezentacja map myśli.

• Dyskusja z udziałem całego zespołu klasowego dotycząca prezentowanych materiałów – uczniowie oceniają prace pod względem merytorycznym (dobór i poprawność treści) i graficznym (przejrzystość i logiczność układu); nauczyciel kontroluje przebieg dyskusji, wprowadza ewentualne uzupełnienia, zadaje pytania ukierunkowujące dyskusję.

• Prośba nauczyciela o indywidualne wykonanie za pomocą tabletu lub komputera kilku wskazanych ćwiczeń z e‑materiału i przedstawienie rezultatów pracy.

• Sporządzenie w zeszycie notatki zawierającej syntetyczne podsumowanie przeprowadzonej dyskusji.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i udzielanie odpowiedzi przez uczniów.

• Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.

Praca domowa

• Dokończenie ćwiczeń zawartych w e‑materiale.

• Przygotowanie prezentacji na temat zróżnicowania ludności i migracji w wybranym kraju, z wykorzystaniem różnych baz danych i dodatkowych źródeł informacji geograficznej.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Dane, grafiki i grafika interaktywna zawarte w e‑materiale mogą być wykorzystane podczas innych, zróżnicowanych tematycznie lekcji dotyczących migracji i zróżnicowania ludności, podczas realizacji poszczególnych zagadnień. Grafika interaktywna znajdzie zastosowanie także podczas lekcji poświęconej porównaniu cywilizacji zachodniej i cywilizacji islamu (zakres rozszerzony: XX. 5).