Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Zabór pruski w latach 1815–1846

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• omawia sytuację polityczną ziem polskich wchodzących w skład Prus w latach 1815–1846;

• tłumaczy ideę pracy organicznej w zaborze pruskim jako elementu walki z wynarodowianiem Polaków;

• opisuje działania konspiracyjne podejmowane na tym terenie przez Polaków;

• omawia rozwój gospodarczy ziem polskich zaboru pruskiego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Zabór pruski w latach 1815–1846”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z treścią sekcji „Przeczytaj” oraz dwoma pierwszymi filmami w sekcji „Film + Sprawdź się” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Chętni lub wybrani uczniowie (albo dwa zespoły do maksymalnie trzech osób) przygotowują prezentacje na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj” oraz filmów. Nauczyciel rozdziela zagadnienia: jedna osoba lub zespół skupia się na sytuacji politycznej oraz ruchach spiskowych, druga – na sytuacji gospodarczej oraz idei pracy organicznej.

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję wyświetla na tablicy temat zajęć, określa ich cele oraz informuje uczniów o ich planowanym przebiegu.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca jednemu z uczniów, aby zaproponował swoje skojarzenia z tematem lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca wybranym osobom (lub ochotnikom) zaprezentowanie swojej pracy przed resztą klasy. Po prezentacjach uczniowie krótko o nich dyskutują, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i je uzupełniać.

2. Praca z pierwszym multimedium („Mapa interaktywna”). Nauczyciel czyta polecenie 3: „Porównaj strukturę gospodarczą Wielkiego Księstwa Poznańskiego i Śląska”, prosi uczniów, aby wykonali je w parach w oparciu o wskazówki zawarte w e‑materiale. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują.

3. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Nauczyciel prezentuje trzeci film poświęcony pracy organicznej w zaborze pruskim. Tym razem uczniowie w grupach czteroosobowych przygotowują odpowiedzi na polecenia 6 i 7: zastanawiają się, dlaczego Polacy zdecydowali się na kultywowanie pracy organicznej w zaborze pruskim, oraz opisują działania, które podejmowali oni na rzecz utrzymania ziemi oraz tożsamości narodowej. Po wyznaczonym czasie wybrane grupy odczytują swoje odpowiedzi na forum. Inni uczniowie uzupełniają ich wypowiedzi. Nauczyciel pilnuje porządku pracy i koryguje ewentualne błędy czy nieścisłości.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem/nauczyłam się…

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć oraz pracę uczniów, ocenia przygotowane prezentacje.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

2. Wykonaj polecenia od 2 do 5 dołączone do filmów.

Materiały pomocnicze:

A. Chwalba, Historia Polski 1795–1918, Kraków 2001.

B. Zientara, A. Mączak, I. Ihnatowicz, Z. Landau, Dzieje gospodarcze Polski do roku 1939, Warszawa 1988.

J. Łukasiewicz, Początki cywilizacji przemysłowej na ziemiach polskich, Warszawa 1988.

Wskazówki metodyczne:

Zarówno mapa, jak i film mogą być wykorzystane jako pomoc w lekcjach omawiających ziemie polskie i politykę Prus w wieku XIX i na początku XX.