SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Magdalena Fuhrmann

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Społeczne i ekonomiczne skutki ubytku naturalnego ludności w krajach o różnym poziomie rozwoju gospodarczego

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II

Podstawa programowa

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Wiedza geograficzna.

1) Poznawanie terminologii geograficznej.

2) Zaznajomienie z różnorodnymi źródłami i metodami pozyskiwania informacji geograficznej.

3) Poznanie zróżnicowania środowiska geograficznego, głównych zjawisk i procesów geograficznych, ich uwarunkowań i konsekwencji.

II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.

1) Korzystanie z planów, map fizycznogeograficznych i społeczno‑gospodarczych, fotografii, zdjęć lotniczych i satelitarnych, rysunków, wykresów, danych statystycznych, tekstów źródłowych, technologii informacyjno‑komunikacyjnych oraz geoinformacyjnych w celu zdobywania, przetwarzania i prezentowania informacji geograficznych.

4) Formułowanie twierdzeń o podstawowych prawidłowościach dotyczących funkcjonowania środowiska geograficznego.

5) Ocenianie zjawisk i procesów politycznych, społeczno‑kulturowych oraz gospodarczych zachodzących w Polsce o w różnych regionach świata.

7) Krytyczne, odpowiedzialne ocenianie przemian środowiska przyrodniczego oraz zmian społeczno‑kulturowych i gospodarczych w skali lokalnej, regionalnej, krajowej i globalnej.

8) Wykonywanie obliczeń matematycznych z zakresu geografii fizycznej i społeczno‑ekonomicznej w celu wnioskowania o zjawiskach i procesach geograficznych.

9) Rozwijanie umiejętności komunikowania się i podejmowania konstruktywnej współpracy w grupie.

III. Kształtowanie postaw.

1) Rozwijanie zainteresowań geograficznych, budzenie ciekawości świata.

2) Docenianie znaczenia wiedzy geograficznej w poznawaniu i kształtowaniu przestrzeni geograficznej.

3) Dostrzeganie aplikacyjnego charakteru geografii.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

VIII. Przemiany struktur demograficznych i społecznych oraz procesy osadnicze: rozmieszczenie i liczba ludność, przemiany demograficzne, migracje, zróżnicowanie narodowościowe, etniczne i religijne, kręgi kulturowe, sieć osadnicza, procesy urbanizacji, rozwój obszarów wiejskich.

Uczeń:

4) rozumie społeczno‑kulturowe uwarunkowania zróżnicowania modelu rodziny i poziomu dzietności w różnych regionach świata;

5) omawia przyczyny i konsekwencje procesu starzenia się ludności oraz jego zróżnicowania na świecie.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcie ubytku naturalnego,

• omawia ekonomiczne i społeczne skutki ubytku naturalnego oraz wyjaśnia zależności między nimi (tworzy schemat przyczynowo‑skutkowy)

• omawia zależność między poziomem rozwoju społeczno‑gospodarczego państw a ubytkiem naturalnym.

Strategie nauczania: asocjacyjna

Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE

Forma zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, zeszyt

Materiały pomocnicze

Okólski M., Demografia. Podstawowe pojęcia, procesy i teorie w encyklopedycznym zarysie, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2005.

Okólski M., Reprodukcja ludności a modernizacja społeczeństwa. Polski syndrom, Książka i Wiedza, Warszawa 1988.

Okólski M., Teoria przejścia demograficznego, PWE, Warszawa 1990.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel zadaje uczniom pytanie, czym jest ruch naturalny ludności i jakie są jego składowe.

• Przedstawienie celów lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel kolejno omawia zagadnienia przedstawione w e‑materiale.

• Po przedstawieniu i wyjaśnieniu e‑materiału, nauczyciel w formie ustnej weryfikuje zrozumienie materiału przez uczniów.

• Uczniowie wspólnie z nauczycielem zapoznają się z grafiką interaktywną.

• Uczniowie w grupach wykonują polecenia do grafiki interaktywnej. Uczniowie wykonują stosowne notatki w zeszycie.

• Po wykonaniu poleceń grupy kolejno prezentują jeden skutek ubytku naturalnego, objaśniają go i zastanawiają się, w jaki sposób można ograniczyć dany skutek. We wspólnej dyskusji uczniowie omawiają zależność między poziomem rozwoju społeczno‑gospodarczego państw a ubytkiem naturalnym

• Uczniowie wykonują własne notatki w zeszytach i ewentualnie korygują swoje wcześniej przygotowane odpowiedzi.

Faza podsumowująca

• Uczniowie wykonują wskazane przez nauczyciela ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”. Nauczyciel czuwa nad poprawnością odpowiedzi uczniów.

• Przypomnienie celów lekcji.

• Podsumowanie wiedzy zaprezentowanej na lekcji.

• Utrwalenie najważniejszych treści, szczególnie tych, które sprawiały uczniom najwięcej problemów podczas zajęć.

• Ocena pracy uczniów podczas lekcji.

Praca domowa

• Przygotowanie pracy pisemnej na temat możliwych działań w skali kraju w ramach polityki pronatalistycznej oraz na temat związków pomiędzy rozwojem społeczno‑gospodarczym a ubytkiem naturalnym ludności (uczniowie mogą wykorzystać tabelę z części „Przeczytaj” e‑materiału).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna zawarta w e‑materiale może zostać wykorzystana podczas powtórzenia materiału z działu „Przemiany struktur demograficznych i społecznych oraz procesy osadnicze” (zakres podstawowy: VIII). Może znaleźć uzupełniające bądź kontekstowe zastosowanie także podczas innych zajęć dotyczących demografii (zakres podstawowy: VIII. 2, VIII. 3; zakres rozszerzony: XXI. 1).