Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Od Piotra I i jego reform do rządów Katarzyny II

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• omawia reformy wewnętrzne Piotra I;

• przedstawia działania Katarzyny II i jej reformy jako kontynuację polityki Piotra I;

• wyjaśnia znaczenie przyjęcia przez Piotra I tytułu cesarskiego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Od Piotra I i jego reform do rządów Katarzyny II”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z multimedium w sekcji „Schemat interaktywny” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu oraz wyświetla na tablicy temat lekcji.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. kto zapoznał się z udostępnionym e‑materiałem.
   Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania z nim związane. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji?

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel omawia rządy Piotra I i to, w jaki sposób postanowił on zmodernizować Rosję. Poleca uczniom, aby na podstawie przeczytanych tekstów źródłowych wymienili, jakie reformy administracyjne, militarne, gospodarcze i społeczne wprowadził. Uczniowie mogą zgłaszać propozycje dowolnie albo robią to osoby wskazane przez prowadzącego (czy też wylosowane). Jedna osoba zapisuje je na tablicy w tabeli, w czterech właściwych kolumnach. Jeśli uczniowie pominęli ważne informacje, nauczyciel je dopowiada.

2. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Jak myślicie, jak te reformy były odbierane przez obserwatorów z innych państw? A jak przez mieszkańców Rosji? Które zmiany dawały im szansę na polepszenie swojej sytuacji społecznej, a które mogły ją pogorszyć i dlaczego? Jak możecie ocenić reformy gospodarcze Piotra I? Dlaczego Piotr I przyjął tytuł cesarski? Następuje krótka dyskusja.

3. Nauczyciel opowiada o sytuacji wewnętrznej w Rosji po śmierci Piotra I i panowaniu Katarzyny II. Omawia kontynuację reform przez carycę, wymienia najważniejsze z nich.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Zapowiada uczniom, że wspólnie będą rozwiązywać ćwiczenia od 1 do 5. Wybrana osoba czyta po kolei polecenia. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na przygotowanie się, a następnie ochotnik udziela odpowiedzi. Reszta uczniów się do niej ustosunkowuje, proponując swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje.

5. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenie 6.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania nauczyciel pyta uczniów: Czemu miały służyć program reform oraz idea cesarstwa wprowadzana przez Piotra I? Czy to zamierzenie zakończyło się sukcesem? Jak zmieniło się postrzeganie Rosji przez obywateli innych państw? Uczniowie udzielają odpowiedzi, podsumowując informacje wyniesione z zajęć.

2. Nauczyciel wraca do pytań zgłoszonych przez uczniów na początku lekcji. Prosi uczniów o zweryfikowanie, czy uzyskali na nie odpowiedzi. Jeśli nie, odpowiada na pytania albo pyta innych uczniów, czy znają odpowiedź.

3. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenie 8 z sekcji „Sprawdź się”.

2. (Dla uczniów zdolnych): „Porównaj reformy wewnętrzne Piotra I w Rosji z reformami przeprowadzonymi w XVIII‑wiecznych Austrii i Prusach”(polecenie 3 dołączone do multimedium).

Materiały pomocnicze:

Powszechna historia państwa i prawa. Wybór tekstów źródłowych, oprac. M.J. Ptak, M. Kinstler, Wrocław 1996.

Wiek XVI–XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1999.

Historia nowożytna 1648–1789. Wybór tekstów, oprac. K. Piwarski, Warszawa 1954.

Religie Wschodu i Zachodu. Wybór tekstów źródłowych, praca zbiorowa pod red. K. Banka, Warszawa 1991.

A. Link‑Lenczowski, W. Magdziarz, A. Sowa, Historia powszechna 1648–1789. Wybór tekstów źródłowych, Kraków 1976.

Historia powszechna. Czasy nowożytne 1640–1870. Wybór tekstów źródłowych, pod red. B. Krauzego, cz. 1, Warszawa 1951.

Wskazówki metodyczne:

Schemat może zostać wykorzystany w trakcie fazy realizacyjnej – wówczas uczniowie mogą się zapoznawać z tekstami w dwóch grupach: pierwsza analizuje fragmenty dekretów Piotra I (teksty nr 1, 3, 5 i 6), druga – opisy sytuacji w Rosji autorstwa m.in. cudzoziemców (teksty nr 2, 4 i 7), a następnie prezentować najważniejsze fakty na forum klasy.