Autor: Joanna Kalinowska

Przedmiot: Historia

Temat: Twórcy pozytywistyczni. Nauka polska w okresie zaborów

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• przedstawia założenia polskiego pozytywizmu;

• charakteryzuje najważniejsze postaci polskeigo pozytywizmu;

• analizuje osiągniecia polskiej nauki w drugiej połowie XIX w. oraz osiągniecia Polaków w służbie nauki rosyjskiej i niemieckiej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Twórcy pozytywistyczni. Nauka polska w okresie zaborów”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Film” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Chętni/wybrani uczniowie przygotowują prezentację na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj”oraz obejrzanego filmu.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy zawartość sekcji „Wprowadzenie”, przedstawia temat oraz cele zajęć, omawiając planowany przebieg lekcji.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu (będą to obowiązujące ich kryteria sukcesu). Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Wybrani przed lekcją uczniowie prezentują efekty swojej pracy. Wspólne omówienie wystąpień ze szczególnym uwzględnieniem mocnych stron propozycji ucznia.

2. Praca z pierwszym multimedium („Film”). Nauczyciel przypomina o tym, że uczniowie mieli zapoznać się z filmem przed zajęciami. Jeżeli tego nie zrobili, może odtworzyć film. Poleca jednocześnie wybranemu uczniowi, aby przeczytał polecenie 2: „Wymień podstawowe zadania pozytywistów. Które z tych zadań uważasz za najważniejsze dla narodu polskiego pod zaborami? Odpowiedź uzasadnij”. Poleca uczniom, aby podzielili się na 4‑osobowe grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź. W poobny sposób uczniowie wykonują polecenie 3.

3. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Uczniowie zapoznają się z drugim filmem itym razem pracując w parach, przygotowują odpowiedzi do polecenia 3. Zastanawiają się i wyjaśniają, dlaczego tak wielu Polaków decydowało się na studia za granicą. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

4. Na koniec tej części nauczyciel zadaje uczniom pytanie o działające wówczas szkoły historyczne oraz spór między krakowską i warszawską szkołą historyczną. Może poprosić uczniów o wskazanie, z którymi argumentami XIX‑wiecznych historyków się identyfikują, wraz z uzasadnieniem swojego stanowiska.

Faza podsumowująca:

1. Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wybrany uczeń odczytuje cele lekcji, następuje wspólne omówienie: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego. Później nauczyciel analizuje przebieg lekcji i przeprowadza ewaluację, z której wnioski wykorzysta w przyszłości.

2. Na koniec prowadzący podsumowuje przebieg zajęć ipracę uczniów, ocenia przedstawione prezentacje uczniowskie.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 1, 2 i 3 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• A. Chwalba, Historia Polski 1795–1918, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2000.

• Programy i dyskusje literackie okresu Młodej Polski, oprac. M. Podraza‑Kwiatkowska, Wrocław 2000.

• A. Hutnikiewicz, Młoda Polska, Warszawa 2007.

• Wielka historia świata. Tomy 1‑12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z informacjami w sekcji „Film”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.