Scenariusz zajęć

Autor: Patrycja Męcik, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Czy rozdrobnienie substratów ma wpływ na szybkość reakcji chemicznej

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

IV. Kinetyka i statyka chemiczna. Energetyka reakcji chemicznych. Uczeń:

2) przewiduje wpływ: stopnia rozdrobnienia substratów na szybkość reakcji.

Zakres rozszerzony

IV. Kinetyka i statyka chemiczna. Energetyka reakcji chemicznych. Uczeń:

2) przewiduje wpływ: stopnia rozdrobnienia substratów na szybkość reakcji; projektuje i przeprowadza odpowiednie doświadczenia.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• uzasadnia, dlaczego rozdrobnienie substratów wpływa na szybkość reakcji chemicznych;

• ocenia wpływ rozdrobnienia substratów na szybkość reakcji chemicznych;

• projektuje doświadczenie ukazujące wpływ rozdrobnienia substratów na szybkość reakcji chemicznych.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• analiza materiału źródłowego;

• dyskusja dydaktyczna;

• eksperyment uczniowski;

• ćwiczenia uczniowskie;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do Internetu;

• słuchawki;

• rzutnik multimedialny;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica;

• pisak/kreda.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje pytania zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału, np.: Zastanawialiście się kiedyś, czy rozdrobnienie substratu wpływa na szybkość reakcji chemicznej? Myślicie, że można zwiększać lub zmniejszać szybkość reakcji rozdrabniając substraty? Czy, im bardziej rozdrobniony substrat, tym szybkość reakcji wzrasta?

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pojęcia szybkości reakcji oraz wpływu czynników na wzrost szybkości reakcji (głównie rozdrobnienia substratów).

4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, jakie zostaną użyte w czasie lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie samodzielnie analizują treści zawarte w e‑materiale dotyczącym zagadnienia „rozdrobnienie substratów wpływa na szybkość reakcji chemicznej”. Nauczyciel informuje uczniów, by w trakcie analizy treści zwrócili uwagę na to, czy podczas zwiększania rozdrobnienia zwiększa się szybkość reakcji i dlaczego tak się dzieje. Uczniowie wykonują polecenie 1 w e‑materiale w zeszytach.

2. Nauczyciel inicjuje dyskusję odnośnie wpływu rozdrobnienia substratu na szybkość reakcji. Analiza rozwiązania do polecenia 1 na forum klasy.

3. Przeprowadzenie eksperymentu - Badanie zależności szybkości reakcji od rozdrobnienia substratów. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy 4‑osobowe i rozdaje uczniom karty pracy, potrzebne szkło i sprzęt laboratoryjny oraz odczynniki chemiczne. Uczniowie przeprowadzą eksperyment zgodnie z instrukcją zawartą w e‑materiale - doświadczenie 1. Prowadzący zajęcia informuje również uczniów, że mają napisać równanie reakcji w formie cząsteczkowej, opisać obserwacje, wnioski, opisać wpływ rozdrobnienia substratów na szybkość reakcji chemicznej. Po zakończeniu eksperymentu liderzy grup prezentują wytwory całej grupy oraz na forum klasy uwspólnienie poprawnych zapisów w kartach pracy. Nauczyciel wspiera uczniów i wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.

4. Uczniowie w parach pracują z wykorzystaniem symulacji interaktywnej w e‑materiale.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, wykorzystując pytania z e‑materiału, np.: Jak rozumiesz pojęcie szybkość reakcji chemicznej? W jaki sposób rozdrobienie substancji wpływa na szybkość reakcji chemicznej?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania podsumowujące:

• Przypomniałem sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie ćwiczeń w e‑materiale oraz o przemyślenie czy znają przykłady z chemii lub z życia codziennego, gdzie rozdrobnienie substratów wpływa na szybkość reakcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Symulacja interaktywna może zostać wykorzystana przez uczniów podczas przygotowywania się do zajęć lub sprawdzianu wiedzy.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jak rozumiesz pojęcie szybkości reakcji?

• W jaki sposób rozdrobienie substancji wpływa na szybkość reakcji chemicznej?

2. Nauczyciel przed zajęciami przygotowuje również kartę pracy ucznia, która będzie wykorzystana podczas doświadczenia. 3. Karty charakterystyk substancji.

Karta pracy ucznia: