Autorka: Anna Wąsiel‑Alberska

Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie

Temat: Walka o władzę w Polsce w latach 1945–1947

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

15) przedstawia niedemokratyczny charakter polskich rozwiązań polityczno‑ustrojowych z okresu tzw. Polski Ludowej (monizm, kierownicza rola gremiów decyzyjnych PZPR, system fikcji ustrojowych).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wskazuje partie polityczne, które rywalizowały o władzę w latach 1945‑1947;

• ocenia reakcję państw sojuszniczych na fałszowanie wyborów w Polsce;

• charakteryzuje okoliczności przeprowadzenia referendum ludowego;

• analizuje taktykę działania komunistów dążących do umocnienia władzy.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• mapa myśli;

• analiza tekstu źródłowego;

• układanka (puzzle);

• dyskusja.

Formy zajęć:

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

2. Burza mózgów – przypomnienie sytuacji międzynarodowej Polski po zakończeniu II wojny światowej i postanowienia konferencji jałtańskiej. Zapisanie najważniejszych informacji w formie mapy myśli.

3. Wykorzystując atlas geograficzny i tekst źródłowy (patrz: Z uchwał konferencji w Poczdamie 2 VIII 1945 r. Fragmenty dotyczące Polski), uczniowie wskazują, jakie postanowienia dotyczące Polski zostały ustalone na konferencji poczdamskiej.

Faza realizacyjna

1. Podział na cztery równoliczne grupy. Pierwsza grupa przygotowuje informacje dotyczące sytuacji na scenie politycznej w 1945 r. (liczba i możliwości działania partii politycznych), druga grupa przygotowuje informacje na temat referendum ludowego, trzecia grupa zajmuje się wyborami parlamentarnymi z 1947 r., czwarta wskazuje na reakcję (brak reakcji) sojuszników na wydarzenia w Polsce.

2. Po przygotowaniu przez grupy informacji na zadany temat następuje zmiana składu grup, tak aby w każdym nowym zespole znalazł się przedstawiciel grupy pierwotnej. Uczniowie dzielą się swoją wiedzą i tworzą notatki, w których powinny znaleźć się wszystkie informacje.

3. Chętna osoba przedstawia swoją notatkę na forum klasy. Pozostali uczniowie sprawdzają, czy mają wszystkie informacje i ewentualnie mogą uzupełnić swoje zapiski.

4. Spacer wirtualny. Po zapoznaniu się z materiałem podział na dwie grupy i dyskusja za i przeciw: „Czy polskie wojsko było narzędziem propagandowym władzy ludowej?”. Zespoły przygotowują argumenty oraz kontrargumenty i przedstawiają je na forum. Chętne osoby podsumowują dyskusję.

Faza podsumowująca

1. Dyskusja na temat możliwości polskiej opozycji i wsparcia sojuszników dla obrony demokracji w Polsce. Osoba moderująca dyskusję podsumowuje ją.

2. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenia 5–8 z sekcji „Sprawdź się”. Wspólne omówienie odpowiedzi.

Praca domowa:

Napisz esej na temat: „Oceń możliwość i działania polskich partii opozycyjnych w latach 1945–1947 i ich wpływ na system polityczny Polski”.

Materiały pomocnicze:

Z uchwał konferencji w Poczdamie 2 VIII 1945 r. Fragmenty dotyczące Polski, nowahistoria.interia.pl.

Katarzyna Kersten, Narodziny systemu władzy 1943–48, Warszawa 2018.

Powojnie, Jak komuniści przejmowali władzę w Europie Wschodniej. Wstęp do zagadnienia, youtube.com.

Historyczny Tygiel, Komuniści wygrywają walkę o władzę (Ucieczka z Imadła – PRL odc. 1), youtube.com.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Spacer wirtualny może zostać wykorzystany jako inspiracja do stworzenia przez uczniów własnej prezentacji multimedialnej.