Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Zielnik Stanisława Wyspiańskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• wyjaśnia, czym jest zielnik i wykonuje go;

• omawia wpływ zainteresowania roślinami na twórczość Wyspiańskiego;

• określa, w jaki sposób Wyspiański wykorzystywał swoje szkice roślin.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• zielnik.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o sprawdzenie w różnych źródłach, czym jest zielnik. Chętne osoby przygotowują przed zajęciami własne przykłady zielników na podstawie instrukcji przekazanej przez nauczyciela.
   - zielnik ma się składać z 10 gatunków roślin (do wyboru);
   - rośliny nie mogą być zbierane z terenów prawnie chronionych (parki narodowe, rezerwaty),
   - suszenie należy przeprowadzić pomiędzy arkuszami papieru gazetowego, często zmieniając gazety na suche (lub w specjalnej prasce),
   - wysuszone rośliny należy umieścić w arkuszach zielnikowych wykonanych z szarego papieru pakowego,
   - rośliny w arkuszu należy umieścić luzem, nie przyklejając ich,
   - każdą roślinę opatrzyć etykietą wykonaną na białym, gładkim papierze; na etykiecie należy umieścić następujące informacje:
   a. nazwa gatunku,
   b. nazwisko i imię osoby która zebrała i oznaczyła materiał,
   c. data zbioru gatunku.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i prosi uczniów, by na podstawie wiadomości zdobytych przed lekcją zaproponowali cel zajęć oraz kryteria sukcesu.

2. Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie prezentują przyniesione zielniki. Każdy uczestnik zajęć może obejrzeć wszystkie przyniesione przez uczniów prace. Chętne osoby mogą również na forum klasy dokonać prezentacji wraz z informacjami, ile czasu zajęła praca nad zielnikiem, skąd pochodzą rośliny. Nauczyciel ocenia jakość wykonania.

2. Uczniowie zapoznają się z sekcją „Wprowadzenie” i „Przeczytaj”. Następnie wyjaśniają, w jaki sposób zainteresowanie roślinami przekładało się na twórczość Wyspiańskiego.

3. Nauczyciel włącza film – wykład prof. Justyny Bajdy z sekcji „Film”. Uczniowie po obejrzeniu materiału zapisują różne sposoby rysunkowego ujmowania roślin, które Stanisław Wyspiański stosował w swoim Zielniku. Następnie podają przykłady, do czego Stanisław Wyspiański wykorzystywał szkice roślin zebrane w Zielniku.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Grafika interaktywna”. Uczniowie dobierają się w pary. Po zapoznaniu z prezentacją notują typy publikacji, w których Stanisław Wyspiański zamieszczał swoje rysunki roślin jako ilustracje. Wykonują również ćwiczenia podsumowujące:
   - określają prawdziwość zdań,
   - wyjaśniają, na jakie detale roślin zwracał uwagę Stanisław Wyspiański, zbierając materiały do swojego Zielnika.

Praca domowa:

1. Dlaczego, twoim zdaniem, w tomiku Rydla przy wierszu Chopin: Preludium N° 15, został zamieszczony kwiat lilii? Czy roślina oddaje muzyczny charakter tytułu utworu? Swoją odpowiedź uzasadnij.

Materiały pomocnicze:

• Stanisław Wyspiański, List S. Wyspiańskiego do L. Rydla, z dn. 8 VI 1890 roku, Chartres, [w:] Listy zebrane, t. 2, oprac. L. Płoszewski, M. Rydlowa, Kraków 1979.

• Maria Waśkowska‑Kreinerowa, Stanisław Wyspiański w swoim mieszkaniu przy ul. Poselskiej w Krakowie,[w:] Wyspiański w oczach współczesnych, t. 1, oprac. L. Płoszewski, Kraków 1971.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Film”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach.