Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Rewolucja krakowska i rabacja galicyjska

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• analizuje, dlaczego w Krakowie nie udało się wzniecić powstania;

• wyjaśnia, czym była rabacja galicyjska;

• charakteryzuje na podstawie tekstów źródłowych położenie chłopów we wszystkich trzech zaborach na początku XIX wieku.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu oraz wyświetla na tablicy temat lekcji.

2. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania z nim związane. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji?

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel poleca, aby uczniowie odliczyli do sześciu, następnie dzieli klasę na grupy zgodnie z ustalonymi numerami. Każdy z zespołów opracowuje wskazany przez nauczyciela fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

• grupy 1, 2 i 3 – akapit o rewolucji krakowskiej;

• grupy 4, 5 i 6 – akapit o rabacji galicyjskiej.

Po zakończeniu pracy przedstawiciele zespołów prezentują przydzielone zagadnienie. Pozostali uczniowie sporządzają notatki, mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

4. Praca z multimedium („Film edukacyjny”). Nauczyciel odtwarza pierwszy film i poleca, aby uczniowie zapisywali najistotniejsze według nich informacje. Po zapoznaniu się z materiałem uczniowie w dotychczasowych grupach opracowują odpowiedzi do poleceń związanych z filmem. Charakteryzują działalność konspiracyjną w zaborze pruskim i austriackim w latach 1844‑1846 oraz koncepcje Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia je.

5. Następnie nauczyciel odtwarza drugi film, a uczniowie – pracując w parach – wykonują polecenie nr 4: „Omów rolę Jakuba Szeli w wybuchu rabacji galicyjskiej”. Wskazana para proponuje swoją odpowiedź, reszta klasy może odnieść się do niej.

6. Nauczyciel zaprasza uczniów do krótkiej dyskusji. Jej podstawą mogą być takie pytania jak np. Czy istniała szansa zapobieżenia rabacji galicyjskiej? Co można było zrobić (i czy była to realna możliwość), aby przeciągnąć chłopów na stronę powstańców? Dlaczego te wystąpienia były tak krwawe? Uczniowie dyskutują, wybrana osoba może zapisywać wnioski na tablicy.

7. Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 1‑4 „Film + Sprawdź się”, sprawdzają rozwiązanie z innym uczniem. Konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Jako podsumowanie lekcji „Rewolucja krakowska i rabacja galicyjska” nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio: Przypomniałam/Przypomniałem sobie, że... Co było dla mnie łatwe... Czego się nauczyłam/nauczyłem... Co sprawiało mi trudność...

2. Na zakończenie nauczyciel omawia przebieg zajęć, dokonuje oceny pracy uczniowskich grup.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenie 8 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

2. (Dla uczniów chętnych) Obejrzyć film w sekcji „Film + Sprawdź się”i wykonaj dołączone do niego polecenia.

Materiały pomocnicze:

K. Deczyński, O położeniu chłopów w Królestwie Polskim, Warszawa 1907.

Wielka historia świata. Tomy 1‑12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.

Wielka historia Polski, tomy 1‑10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie na podstawie filmów mogą przygotować prezentację multimedialną będącą podsumowaniem lekcji.