Dla nauczyciela

Scenariusz zajęć

Autor: Aleksandra Marszałek‑Harych, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak powstają poliestry?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

XVI. Kwasy karboksylowe. Uczeń:

11) opisuje budowę hydroksykwasów; wyjaśnia możliwość tworzenia estrów międzycząsteczkowych (laktydy, poliestry) i wewnątrzcząsteczkowych (laktony) przez niektóre hydroksykwasy; pisze odpowiednie równania reakcji; opisuje występowanie i zastosowania hydroksykwasów (np. kwasu mlekowego i salicylowego).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

  • definiuje pojęcia poliestru, polimeryzacji, polikondensacji;

  • wymienia rodzaje polikondensacji i porównuje je ze sobą;

  • pisze reakcje tworzenia poliestrów.

Strategie nauczania:

  • asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

  • dyskusja dydaktyczna;

  • analiza materiału źródlowego;

  • ćwiczenia uczniowskie;

  • film samouczek;

  • tarcza strzelnicza.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami/tablety, smartfony z dostępem do Internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

  1. Zainteresowanie i dyskusja. Nauczyciel prosi uczniów o sprawdzenie składu swoich T‑shirtów, bluz lub swetrów, które mają na sobie. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Czy to możliwe, że ubrania, które obecnie masz na sobie, były wcześniej plastikowymi butelkami?

  2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują na kartkach i gromadzą w portfolio.

  3. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie starają się udzielić odpowiedzi na pytania: Co oznacza, że ich ubrania są wykonane z 80% z poliestru? Jakim związkiem chemicznym jest poliester, stosowany do produkcji włókien sztucznych? Czy znacie inne przykłady poliestrów?

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie starają się zastanowić nad kwestiami i ustalić swoje stanowisko: Czym jest recykling? I dlaczego jest ważny? Jakich materiałów dotyczy recykling? Ile ton tworzyw sztucznych pływa w oceanie? Czym jest mikroplastik? Uczniowie mają za zadanie w parach ustalić odpowiedź na dane pytanie, mogą korzystać z dostępnych źródeł informacji, w tym z e‑materiału. Wybrana para odpowiada na pytanie nauczyciela. Pozostali uczniowie weryfikują poprawność ich odpowiedzi.

  2. Nauczyciel dzieli losowo uczniów na cztery grupy, rozdaje arkusze papieru A2/A3, mazaki. Każda z nich ma za zadanie opracować jeden z czterech sposobów otrzymywania poliestrów opisanych w e‑materiale w sekcji „Przeczytaj”: homopolikondensacja, heteropolikondensacja, polikondensacja w wyniku transestryfikacji oraz polikondensacja na granicy faz (sposób otrzymywania grupom przydziela nauczyciel lub uczniowie losują). Każda grupa ma za zadanie podać dwa przykłady kondensacji tym sposobem. Uczniowie mogą również wesprzeć się filmem edukacyjnym, zawartym w e‑materiale. Po wyznaczonym czasie, liderzy grup prezentują na forum klasy efekty pracy. Nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną wypowiedzi oraz wyjaśnia ewentualnie występujące niezrozumiale kwestie.

  3. Uczniowie pracują w parach z częścią „Sprawdź się”. Wykonują zadania. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu, daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętna osoba z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne kwestie, udziela uczniom informacji zwrotnej. Ćwiczenia, których uczniowie nie zdążą wykonać podczas lekcji mogą być zlecone do wykonania w ramach pracy domowej.

Faza podsumowująca:

  1. Tarcza strzelnicza. Celem tej metody jest bardzo szybkie uzyskanie informacji zwrotnej. Uczniowie na tarczy strzelniczej zawieszonej w sali lekcyjnej, z użyciem karteczek samoprzylepnych, zaznaczają w skali od 0 do 10 swoje „strzały”. Koło można podzielić na części, w których oceniać można różne aspekty pracy, np. przydatność, atrakcyjność, stopień trudności materiału, zaangażowanie uczniów, zainteresowanie tematem, stopień opanowania zagadnienia wynikający z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji, itp. Nauczyciel może odnieść się do tego ogólnie na podsumowanie.

Praca domowa:

  1. Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

  2. Uczniowie mają za zadanie opisać, w jaki sposób pozbywają się z domu rzeczy przeznaczonych do recyklingu. Mają również za zadanie narysować w zeszytach oznaczenia stosowane do opisu przedmiotów wykonanych z polimerów przeznaczonych do recyklingu.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film samouczek pozowali uczniom przyswojenie zapisu reakcji otrzymywania poliestrów.

Materiały pomocnicze:

1. Nauczyciel przygotowuje planszę z tarczą strzelniczą oraz karteczki samoprzylepne dla uczniów oraz arkusze papieru A2/A3, mazaki, glutaki.

Sprawdź się