Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autorka: Monika Spławska‑Murmyło

Przedmiot: Język polski

Temat: Dużo słów, mało sensu. Łysa śpiewaczka Eugène’a Ionesco jako dramat (nie)porozumienia

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Zakres podstawowy
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
7) rozumie pojęcie groteski, rozpoznaje ją w tekstach oraz określa jej artystyczny i wartościujący charakter;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
II. Kształcenie językowe.
1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:
1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;
3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:
2) zna pojęcie aktu komunikacji językowej oraz jego składowe (komunikat, nadawca, odbiorca, kod, kontekst, kontakt);
4) rozpoznaje zjawiska powodujące niejednoznaczność wypowiedzi (homonimie, anakoluty, elipsy, paradoksy), dba o jasność i precyzję komunikatu;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;
IV. Samokształcenie.
1) rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
6) wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • analizuje rolę języka w relacjach społecznych;

  • określa cechy konwencji groteskowej we fragmentach Łysej śpiewaczki;

  • charakteryzuje sposób budowania i określa funkcję absurdu w Łysej śpiewaczce;

  • uzasadnia absurdalność zachowań bohaterów Łysej śpiewaczki;

  • nazywa środki językowe użyte w tekście.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem e‑podręcznika;

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/ tablica, pisak/ kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Dużo słów, mało sensu. Łysa śpiewaczka Eugène’a Ionesco jako dramat (nie)porozumienia”. Uczniowie powinni się zapoznać z utworem poetyckim zawartym w lekcji: {...}. Przygotowują się do omówienia tekstu, szukając informacji na temat kontekstu biograficznego i/ lub historycznoliterackiego. Wybrane osoby mogą zebrać potrzebne wiadomości do wstępnego rozpoznania tekstu. Będą pełniły rolę ekspertów.

Faza wstępna:

1. Ustalenie celu lekcji i kryteriów sukcesu.

2. Nauczyciel proponuje uczniom ćwiczenie. Dzieli klasę na grupy ok. 10‑osobowe, a następnie wyznacza kolejność uczniów w każdej z nich. Uczniom z numerem 1 wręcza po jednej kartce z napisanym u góry zdaniem wprowadzającym w narrację. Wypowiedzenia powinny być sformułowane w 1 os. l. poj. Przykłady:

  • Pod koniec dnia byłem bardzo głodny i zmęczony. Zdecydowałem, że...

  • Obudziłam się w dobrym humorze, próbując sobie przypomnieć swój sen. Śniło mi się...

  • Dzisiaj rano uciekł mi autobus. Widząc, że kolejny ma przyjechać dopiero za 20 minut, zdecydowałem, że...

Zadaniem uczniów jest napisanie dalszego ciągu narracji. Uczeń po napisaniu wypowiedzenia zagina kartkę tak, aby kolejna osoba widziała tylko ostatni wpis. Ważne jest, aby pozostali uczniowie nie widzieli wcześniejszych wpisów. Ostatnia osoba powinna spuentować historię, również nie znając jej w całości. Efektem takiego działania będzie krótkie opowiadanie. Można zalecić uczniom zastosowanie dialogów.

Faza realizacyjna:

1. Odczytanie na głos napisanych przez uczniów opowiadań. Określenie uzyskanego efektu pracy uczniów (absurd, odrealnienie, komizm językowy i sytuacyjny, nieporozumienie, qui pro quo).

2. Nauczyciel prosi uczniów o porównanie efektów przeprowadzonego w fazie wstępnej lekcji ćwiczenia z dowolnym fragmentem Łysej śpiewaczki. Uczniowie określają, na czym polegają trudności w komunikacji między postaciami dramatu, posiłkując się wiadomościami z sekcji Przeczytaj.

3. Określenie społecznego tła utworu. Uczniowie zapoznają się z multimedium bazowym (galeria zdjęć interaktywnych). Wynotowują wady społeczeństwa, skrytykowane przez Ionesco w Łysej śpiewaczce, a następnie zastanawiają się, jakie dzisiejsze zachowania społeczne mogłyby zostać przez niego napiętnowane (np. pogoń za pieniędzmi, karieryzm, nadużywanie mediów społecznościowych, egoizm itp.).

4. Prezentacja efektów pracy uczniów przed lekcją i stworzenie repertuaru sytuacji i zachowań społecznych prowadzących do nieporozumień między ludźmi (np. w formie mapy myśli).

5. Praca indywidualna uczniów z zestawem ćwiczeń w e‑materiale. Uczniowie wykonują zadania 1‑5, następnie wspólnie określają cechy gatunkowe Łysej śpiewaczki, formułując argumenty w ćw. 6. Jeśli wystarczy czasu, realizują również ćwiczenia 7 i 8 (można je również zadać jako pracę domową).

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zadaje pytania podsumowujące, np.:

  • Co jest źródłem nieporozumienia między bohaterami Łysej śpiewaczki?

  • Jaka jest rola języka w tym dramacie?

  • Z czego wynika efekt absurdu w sztuce Ionesco?

2. Wybrany uczeń podsumowuje lekcję.

Praca domowa:

Czy państwo Smithowie i państwo Martinowie z Łysej śpiewaczki mogliby być bohaterami wiersza Mieszkańcy Juliana Tuwima? Odpowiedzi udziel w formie rozprawki liczącej przynajmniej 250 słów. Poprzyj swoje argumenty przykładami z obu tekstów.

Materiały pomocnicze:

  • Elliot Aronson, Człowiek – istota społeczna (tu rozdział Konformizm), tom 1, Warszawa 2002.

  • Problemy teorii dramatu i teatru, wybór i opracowanie Janusz Degler, Wrocław 1988.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Nauczyciel może wykorzystać galerię zdjęć interaktywnych do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z multimedium i na jego podstawie przygotowują listę „chorób”, na jakie cierpi społeczeństwo.

Sprawdź się