Autor: Sebastian Rajewicz

Przedmiot: Historia

Temat: Maraton

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa

Kształtowane kompetencje kluczowe

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się

• kompetencje obywatelskie

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje okoliczności bitwy pod Maratonem;

• omawia przebieg bitwy pod Maratonem;

• ocenia znaczenie bitwy pod Maratonem.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka

• praca z tekstem źródłowym i materiałami multimedialnymi

Formy pracy:

• praca indywidualna,

• praca w parach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel czyta temat lekcji: „Maraton” oraz Twoje cele i prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

2. Następnie prosi uczniów o przygotowanie w parach pytań z nim związanych. Czego się uczniowie chcą dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji?

3. Nauczyciel prosi uczniów o scharakteryzowanie przyczyn wojen perskich. Wybrana lub wskazana osoba udziela odpowiedzi, pozostali uczniowie dopowiadają ważne według nich informacje. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje wypowiedzi, udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel informuje uczniów, że przed podjęciem wyprawy na Grecję Dariusz wysłał do miast‑państw greckich posłów z żądaniem „ziemi i wody”. Prosi uczniów o wyjaśnienie, dlaczego tak się stało. Wskazany uczeń lub uczennica udzielają odpowiedzi. Następnie prowadzący wyjaśnia, jak (według legendy) posłowie zostali przyjęci w większości poleis, a jak w dwóch największych.

2. Nauczyciel objaśnia cel wyprawy: ukaranie Eretrii i Aten („ujarzmić mieszkańców Aten i Eretrii i jako niewolników przywieść przed [Dariusza] oblicze”) oraz poddanie Grecji właściwej władzy perskiej. Opisuje losy Eretrii: zdobycie miasta, wymordowanie wielu jego mieszkańców, i wzięcie reszty do niewoli, a następnie perską obławę. Prosi uczniów o odpowiedź: Jak mogli zareagować Ateńczycy na wieść o losie Eretrejczyków? Która z dwóch możliwości - poddanie się lub walka do końca - byłaby według nich najlepsza? Wskazana osoba udziela odpowiedzi, uczniowie mogą też głosować na jedno z dwóch rozwiązań. Następie nauczyciel opowiada o uchwale zgromadzenia ludowego (jeden kozioł za każdego zabitego Persa).

3. W kolejnym kroku nauczyciel prosi, aby uczniowie, pracując w parach, udzielili odpowiedzi na pytanie: Jak Ateńczycy mogli przygotować się do perskiego najazdu? Uczniowie powinni wskazać na konieczność poszukiwania sojuszników: bieg Filippidesa do Sparty (230 km), pomoc ze strony Platejczyków. Wylosowana osoba przedstawia swoje propozycje, nauczyciel udziela informacji zwrotnej.

4. Nauczyciel odtwarza uczniom animację, prosząc ich wcześniej, aby wynotowali czynniki, które przesądziły o zwycięstwie Greków. Jeden z uczniów (wskazany lub ochotnik) przedstawia swoją odpowiedź, drugi - notuje ją na tablicy. Pozostali uczniowie mogą uzupełniać wypowiedź. Następnie nauczyciel prosi uczniów o rozstrzygnięcie (ustne lub pisemne), który z tych czynników był decydujący i dlaczego.

5. Po obejrzeniu animacji nauczyciel wyświetla rekonstrukcję malowidła z Pstrego Portyku, przedstawiającego bitwę pod Maratonem. Wspólnie z uczniami wykonuje ćwiczenie 7, omawiając kolejne elementy malowidła.

6. Omówienie fragmentu malowidła przedstawiającego bitwę przy okrętach to dobry punkt wyjścia do ćwiczenia 6 poświęconego bohaterstwu Kynegejrosa, brata Ajschylosa. Nauczyciel prosi jednego z uczniów o przeczytanie na głos tekstów źródłowych, a następnie ich porównanie i opisanie wewnętrznych sprzeczności.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel odczytuje opinię Milla o bitwie pod Maratonem: „Nawet jako wydarzenie w historii Anglii bitwa pod Maratonem jest ważniejsza niż bitwa pod Hastings”. Prosi uczniów, aby pracując w parach ustosunkowali się do słów angielskiego filozofa. Następnie uczeń lub uczennica z wybranej pary przedstawia swoje podsumowanie.

2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności

3. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj pozostałe ćwiczenia w multimedium bazowym.

Materiały pomocnicze:

A. Krawczuk, Maraton, Warszawa 1986.

R. Kulesza, Maraton, Warszawa 2005.

W. Lengauer, Starożytna Grecja okresu archaicznego i klasycznego, Warszawa 1999.

D. Musiał, Świat grecki: od Homera do Kleopatry, Warszawa 2008.

N. Sekunda, Bitwa pod Maratonem 490 p.n.e., Poznań 2009.

A. Ziółkowski, Historia powszechna: starożytność, Warszawa 2010.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Animacja może zostać wykorzystana do szczegółowego omówienia sposobu walki greckiej falangi: jej mocnych i słabych stron. W takiej sytuacji nauczyciel może prosić uczniów o zapoznanie się z animacją przed lekcją, a na lekcji - o scharakteryzowanie tego sposobu walki.