Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Poglądy Horacego na sztukę i pozycję artysty

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjne. Uczeń:

• bierze udział w dyskusji na temat wielkości sztuki;

• dokonuje analizy i interpretacji wiersza Exegi monumentum aere perennius…;

• wymienia główne cele sztuki;

• omawia motywy autotematyczne;

• dokonuje analizy i interpretacji Ody IV 8 Horacego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z sekcjami „Wprowadzenie” oraz „Przeczytaj”. Zastanawiają się również nad argumentacji do dyskusji: Jak zmierzyć wielkość sztuki?

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wspomina o tym, że w wielu opracowaniach podkreśla się, iż Horacego można uznać za największego poetę w dziejach ludzkości. Rozpoczyna tym samym dyskusję na temat tego, jak mierzyć wielkość sztuki i w jaki sposób oceniać wartość dzieł.

2. Nauczyciel wraz uczniami ustala cele zajęć i kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Chętny uczeń odczytuje (np. korzystając z telefonu komórkowego z dostępem do internetu) wyjaśnienie hasła exegi monumentum aere perennius:
   [łac., ‘wzniosłem pomnik trwalszy od spiżu’], zbudowałem pomnik trwalszy od spiżu, napisałem dzieło nieśmiertelne (na podstawie encyklopedii PWN).
   Następnie na głos odczytuje wiersz z sekcji „Przeczytaj”.

2. Uczniowie dzielą się na grupy. Korzystając z różnych źródeł internetowych oraz własnej wiedzy, opracowują następujące zagadnienia związane z wierszem (dobór zagadnień dla grup należy do nauczyciela):
   - rodzaj liryki,
   - gatunek utworu,
   - budowa wiersza,
   - osoba mówiąca w wierszu,
   - nastrój,
   - główny motyw,
   - przesłanie wiersza.

3. Uczniowie przechodzą do sekcji „Mapa myśli”. W parach wykonują zamieszczone tam polecenia.

4. Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się”. Wykonują indywidualnie ćwiczenia 1, 2, 3. Wybrany uczeń prezentuje odpowiedzi. Pozostałe zadania uczniowie wykonują w parach. Wybrane osoby prezentują pracę na forum, inni komentują, nauczyciel ocenia.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel przytacza słowa z artykułu Roberta K. Zawadzkiego, Racjonalne i nieracjonalne zasady poezji u Horacego i Arystotelesa, Collectanea Philologica 9, 155‑167, 2006. Horacy wyraża głębokie przekonanie, że [...] talent umożliwia poecie podjęcie pracy artystycznej - połączenie wszystkich czynników twórczych w jedną organiczną całość poetycką. Zresztą cała twórczość liryczna Wenuzyjczyka [...], świadczy o tej wspaniałej równowadze pomiędzy entuzjazmem, szałem i natchnieniem a pracą [...]. Doceniając rolę czynnika irracjonalnego, Horacy jednak zawsze domaga się od swych wychowanków, by w procesie tworzenia pamiętali o tym podstawowym prawie poezji, jakim jest logika, sens, rozum i ciężka praca.
   W kontekście koncepcji manistycznych, według których poeci powinni komponować utwory od razu, w jednej chwili, Horacy żąda, aby jego uczniowie opracowywali swoje wiersze raczej przez długie dni i lata, niż gdyby miały być one niedoskonałe.

2. Następnie zadaje pytania podsumowujące:
   - Jakie są główne cele sztuki?
   - Czym są motywy autotematyczne?
   - Czym jest topos exegi monumentum?

3. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat spełnienia kryteriów sukcesu.

Praca domowa:

1. Dokonaj analizy i interpretacji Ody IV 8 Horacego. W liczącym co najmniej 150 wyrazów tekście odwołaj się do Ody IV 3.

Materiały pomocnicze:

• Robert K. Zawadzki, Racjonalne i nieracjonalne zasady poezji u Horacego i Arystotelesa, Collectanea Philologica 9, 155‑167, 2006.

• https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/1300425,Horacy‑trwalszy‑niz‑spiz

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Mapa myśli”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.