Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: W kraju i za granicą. Rzeczpospolita po I rozbiorze

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, dlaczego pod koniec XVIII w. ambasadora rosyjskiego uważano za rzeczywistego władcę Rzeczypospolitej.

• tłumaczy, z jakich powodów Wielka Brytania nie wykazywała dużego zainteresowania sprawami polskimi, a państwa zaborcze, zamiast współpracować, rywalizowały.

• wskazuje, co decydowało o skuteczności polskiego polityka w XVIII w.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie przez nauczyciela tematu i celów zajęć, przejście do wspólnego ustalenia kryteriów sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Uczniowie interpretują ilustrację okładkową, wskazując na jej powiązania z tematem i celami lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu dotyczącego Rzeczpospolitej po I rozbiorze. Uwaga: każde z pytań powinno rozpoczynać się od słowa „dlaczego”. Uczniowie spacerują po klasie i na umówiony dźwięk znajdują kogoś do pary, następnie zadają pytania sformułowane podczas czytania tekstu i na nie odpowiadają.

2. Uczniowie pracują w parach. Analizują treść polecenia 2: „Zaznacz odpowiednimi kolorami: a) zielonym - kraje, które w okresie między I rozbiorem Polski a Sejmem Czteroletnim (1788‑1792) nie angażowały się w wielkie konflikty zbrojne; b) czerwonym - te, które walczyły w wojnie o niewielkim znaczeniu z perspektywy Warszawy; c) niebieskim - państwa zaborcze o wspólnych interesach strategicznych.”, dyskutują, a następnie zapisują wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia interaktywne nr 1 i 2 z sekcji „Sprawdź się”. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez nauczyciela.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Kolejne ćwiczenia 3,4 i 5 uczniowie wykonują w parach. Konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie dobierają się w pary i wymieniają poglądami, dzielą się tym, czego się nauczyli na temat: „W kraju i za granicą. Rzeczpospolita po I rozbiorze”.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

1. Opracuj podsumowanie tematu „W kraju i za granicą. Rzeczpospolita po I rozbiorze” w formie pytań do krzyżówki.

2. Wykonaj w domu ćwiczenia niezrealizowane na lekcji.

Materiały pomocnicze:

Augustyniak U., Historia Polski 1572‑1795, Warszawa 2008.

Cegielski T., Kądziela Ł., Rozbiory Polski. 1772‑1793‑1795, Warszawa 1990.

Markiewicz M., Historia Polski 1492‑1795, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2004.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Mapę interaktywną można wykorzystać jako bazę pracy domowej. Uczeń wybiera jedno z państw i na podstawie mapy oraz dodatkowych źródeł opracowuje krótką notatkę, w której zawiera opis najważniejszych wydarzeń w tym kraju.

Mapę interaktywną można również wykorzystać do opracowania takich informacji przez uczniów przed lekcją (w formie prezentacji). Wówczas uczniowie zostają podzieleni na grupy, a każda z grup opracowuje informacje nt. danego państwa i przedstawia je w trakcie fazy realizacyjnej.

**Spis ilustracji nieopisanych:

• Ćwiczenie 1 - Ilustracja 1: Izabella Poniatowska Branicka, M. Bacciarelli; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 1 - Ilustracja 2: Portret Aleksandry z 1781 z orderem Św. Katarzyny, R. Brompton; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 3 - Ilustracja 1: Andrzej Hieronim Zamoyski; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 3 - Ilustracja 2: Antoni Tyzenhauz, J. Holewiński; polona.pl, domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 3 - Ilustracja 3: Kazimierz Raczyński, P. Batoni; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 3 - Ilustracja 4: Michał Jerzy Poniatowski, M. Bacciarelli; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 3 - Ilustracja 5: Franciszek Ksawery Branicki, J. Rombauer; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 3 - Ilustracja 6: Stanisław Szczęsny Potocki, Jan Chrzciciel Lampi (starszy); domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 3 - Ilustracja 7: Portret Stanisława Lubomirskiego z około 1780 roku, M. Bacciarelli; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 3 - Ilustracja 8: Portret Ignacy Potocki, A. Rajecka; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 3 - Ilustracja 9: Portret Stanisława Augusta z klepsydrą, M. Bacciarelli; domena publiczna, Wikimedia Commons.