Autorka: Dorota Czarny

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Interakcje społeczne i socjalizacja

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

zakres podstawowy

I. Człowiek i społeczeństwo.

Uczeń:

5) wyjaśnia charakter procesu socjalizacji; podaje przykłady wpływu społecznego w różnych dziedzinach życia; analizuje przypadki oraz przedstawia zalety i wady konformizmu i nonkonformizmu.

zakres rozszerzony

I. Człowiek w społeczeństwie.

Uczeń:

1) charakteryzuje klasyczne koncepcje osobowości;

2) wyjaśnia kwestię racjonalności, emocji, uczuć, temperamentu i charakteru w postępowaniu człowieka; rozróżnia inteligencję i inteligencję emocjonalną;

3) wyjaśnia, czym jest postawa oraz przedstawia uwarunkowania procesu kształtowania i zmiany postaw;

4) charakteryzuje na przykładach różne rodzaje norm społecznych (w tym ich genezę), wyjaśnia mechanizm kontroli społecznej oraz skutki łamania tych norm;

5) wyjaśnia zjawisko alienacji oraz analizuje jego przyczyny i skutki;

8) przedstawia różnorodne formy komunikowania się; wykazuje znaczenie komunikacji niewerbalnej w porozumiewaniu się.

II. Różnorodność kulturowa.

Uczeń:

3) porównuje modele socjalizacji charakterystyczne dla własnej grupy wiekowej i pokolenia rodziców; wyjaśnia zjawisko socjalizacji odwróconej;

5) analizuje cechy indywidualizmu i kolektywizmu w aspekcie psychospołecznym i instytucjonalnym; wykazuje zróżnicowanie psychokulturowe świata w tych aspektach.

III. Struktura społeczna i problemy społeczne.

Uczeń:

6) porównuje skalę nierówności społecznych w Rzeczypospolitej Polskiej i wybranym państwie, wyjaśniając związek między nierównościami społecznymi a nierównością szans życiowych;

7) charakteryzuje wybrany problem życia społecznego w Rzeczypospolitej Polskiej; rozważa różne możliwości jego rozwiązania.

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

11) analizuje kwestię pojmowania równości, wolności i sprawiedliwości w różnych nurtach myśli politycznej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• analizuje typy poleceń do ćwiczeń dotyczących interakcji społecznych;

• ocenia swoją wiedzę, wykonując zestaw ćwiczeń;

• przypomina sobie, czym jest socjalizacja;

• analizuje, jakich aspektów dotyczą marginalizacja i wykluczenie.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• mapa myśli;

• wzajemne odpytywanie się;

• „odpowiadam za ciebie”;

• kostka mentalna;

• analiza tekstu źródłowego.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• flipcharty i markery.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

1. Uczniowie mają za zadanie przypomnieć sobie wiadomości dotyczące interakcji społecznych z e‑materiału w celu aktywnego uczestnictwa w lekcji podsumowującej.

Faza wstępna

1. Przedstawienie tematu i celów lekcji.

2. Przypomnienie, czym jest „socjalizacja”. Odpowiedzi uczniów zapisywane są na tablicy.

3. Weryfikacja odpowiedzi i przygotowanie mapy mentalnej.

Faza realizacyjna

1. Podział klasy na cztery grupy. Każda spośród siebie wybiera osobę, która będzie koordynatorem działań. Grupy otrzymują po trzy arkusze, na których będą zapisywać pytania dla grup przeciwnych.

3. Uczniowie zostają poinformowani, że będą pracować metodami „wzajemnego odpytywania się” i „odpowiadam za ciebie”; w razie konieczności nauczyciel wyjaśnia, na czym one polegają.

4. Uczniowie samodzielnie przygotowują po trzy pytania dla grup przeciwnych (liczbę pytań dla grup można zwiększyć, wszystko zależy od liczebności klasy i współpracy między uczniami), korzystając z treści wszystkich sekcji e‑materiału. Zadaniem osoby koordynującej jest przydzielenie poszczególnych materiałów członkom zespołu do przeanalizowania i zapisania przykładowych pytań dla przeciwników. Następnie wszyscy członkowie grupy weryfikują pytania i zapisują na arkuszach.

5. Nauczyciel w czasie, gdy grupy pracują, przygotowuje tabelę do punktacji grup.

6. Po wyznaczonym czasie każda z grup zadaje pytania przeciwnikom. Utrudnienie polega na tym, że grupa, która zadaje pytania, wybiera osobę do odpowiedzi. Jeśli odpowie ona prawidłowo, grupa otrzymuje 2 punkty; jeśli ma problem z odpowiedzią, może wybrać z grupy osobę do pomocy (metoda „odpowiadam za ciebie”). Gdy zostanie udzielona odpowiedź, grupa otrzymuje 1 punkt, a jeżeli nie – 0 punktów.

7. Gdy grupy wyczerpią wszystkie przygotowane pytania, następuje podsumowanie wyników.

Faza podsumowująca

1. Kostka mentalna. Poszczególne osoby rzucają kostką i odpowiadają na pytanie, które wypadnie, następnie przekazują kostkę kolejnej osobie.

Pytania na ściankach kostki mentalnej:

• Czego jeszcze chcesz się dowiedzieć na temat dzisiejszej lekcji?

• Jak twoim zdaniem najlepiej nauczyć kogoś tego materiału?

• Co z tej lekcji jest dla ciebie ważne?

• Co zaskoczyło cię na dzisiejszej lekcji?

• Co powinniśmy zapamiętać z tej lekcji?

• Znak zapytania.

Jeśli wypadnie znak zapytania, osoba sama wybiera pytanie, na które chce odpowiedzieć.

2. Grupa, która uzyska najwyższą liczbę punktów, otrzymuje oceny cząstkowe (nauczyciel przed pracą w grupach może przedstawić kryterium oceniania grup, wówczas wszyscy uczniowie i wszystkie grupy zostaną ocenione).

Praca domowa:

Ćwiczenia interaktywne z sekcji „Sprawdź się”.

Podczas koordynowania pracy uczniów nauczyciel zauważy, która grupa lub którzy uczniowie mają braki w wiedzy z zakresu danego materiału, może wówczas zadać dodatkową pracę domową, aby je uzupełnić.

Materiały pomocnicze:

Analiza obszarów zagrożonych trwałą marginalizacją, euroreg.uw.edu.pl [dostęp: 23.12.2019 r.].

M. Ciesielski, Smartfon w walce z finansowym wykluczeniem, obserwatorfinansowy.pl [dostęp: 23.12.2019 r.].

L. Jakubowska, Rola socjalizacji i wychowania w życiu człowieka, dknuwnazwa.wordpress.com [dostęp: 23.12.2019 r.].

A. Koperek, Socjalizacja jako społeczno‑wychowawczy proces integracji jednostki ze społeczeństwem, pedkat.pl [dostęp: 23.12.2019 r.].

Matki naśladują konsumenckie zachowania córek, newsweek.pl [dostęp: 23.12.2019 r.].

Ministerstwo Sprawiedliwości Centralny Zarząd Służby Więziennej, Roczna informacja statystyczna za rok 2018.

M. Skinder, Komunikowanie społeczne. Wybrane problemy, adm.ukw.edu.pl [dostęp: 21.05.2020 r.].

A. Zduniak, Socjalizacja w kontekście nowoczesnego społeczeństwa, kul.pl [dostęp: 23.12.2019 r.].

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Schemat może być wykorzystany przez uczniów do przygotowania prezentacji dotyczącej systemu penitencjarnego w Polsce lub do porównania polskiego systemu z systemami w innych krajach.