Scenariusz

Autor

Learnetic

Temat zajęć

Czy kotka brukowa jest źródłem historycznym?

Grupa docelowa

IV klasa szkoły podstawowej

Ogólny cel kształcenia

Uczeń wyjaśnia, czym jest historia i archeologia, rozpoznaje źródła historyczne i dostrzega ich znaczenie w poznawaniu historii.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

1) porozumiewanie się w języku ojczystym.

5) umiejętność uczenia się.

Cele (szczegółowe) operacyjne

Uczeń:

wymienia rodzaje źródeł historycznych i ich przykłady;
rozumie pojęcia: historia, historyk, źródło historyczne, źródło pisane, źródło materialne, archeologia, archeolog;
potrafi opisać, na czym polega praca archeologa;
dostrzega znaczenie archeologii jako nauki wspomagającej historię.

Metody/techniki kształcenia:

metody programowane: z wykorzystaniem e‑podręcznika, z użyciem multimediów;
metody aktywizujące: dyskusja, burza mózgów;
metody podające: pogadanka, wykład;
metody praktyczne: praca z tekstem źródłowym.

Formy ogranizacji pracy:

praca zbiorowa
praca grupowa

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca

Nauczyciel podaje temat i cele zajęć.
Nauczyciel zapisuje na tablicy hasło: źródło historyczne. Następnie inicjuje burzę mózgów, podczas której uczniowie wspólnie ustalają swoje skojarzenia z tym hasłem i próbują stworzyć jego definicję. Po jej opracowaniu (i zapisaniu na tablicy lub w zeszytach) nauczyciel informuje, że podczas zajęć uczniowie będą mieli okazję zweryfikować prawdziwość sformułowanej przez nich definicji.

Faza realizacyjna

Nauczyciel informuje, że uczniowie obejrzą za chwilę film edukacyjny pt. Czy kostka brukowa jest źródłem historycznym?.
Przed rozpoczęciem projekcji nauczyciel pyta uczniów, jak odpowiedzieliby na tak postawioną kwestię. Jest to okazja do zainicjowania krótkiej dyskusji na temat cech źródła historycznego. Nauczyciel zwraca uwagę na fakt, że podane przez uczniów informacje mogą wzbogacić podaną wcześniej definicję.
Nauczyciel prosi uczniów aby szczególna uwagę zwrócili na definicję źródła historycznego. Uczniowie oglądają fragment filmu (0:00‑2:29).
Po zakończeniu projekcji pierwszego fragmentu filmu, nauczyciel poleca uczniom porównać stworzoną definicję hasła „źródło historyczne” z tą, która padła w filmie (jeżeli definicja różni się w sposób znaczący od wcześniej zapisanej przez uczniów w zeszycie, nauczyciel poleca ją poprawić).
Następnie nauczyciel zwraca uwagę, że w poznawaniu przeszłości równie duże znaczenie, co źródła pisane mają dla historyka także inne źródła materialne. Akcentuje też znaczenie archeologii i pracy archeologów dla poznawania życia i działalności człowieka w przeszłości.
Przed projekcją kolejnej części filmu nauczyciel poleca uczniom wykonać ćwiczenia interaktywne oznaczone numerami 1‑4 . Mają one usystematyzować dotychczasową wiedzę uczniów. Po ich wykonaniu nauczyciel wspólnie z uczniami omawia te ćwiczenia.
Nauczyciel poleca uczniom zapamiętać jak najwięcej informacji o tympanonach. Czym są i jakie mają znaczenie w pracy historyka? Uczniowie oglądają fragment filmu (2:30‑4:08).
Nauczyciel dzieli uczniów na grupy i rozdaje im zdjęcia przedstawiające przykładowy tympanon fundacyjny. W nawiązaniu do obejrzanego fragmentu filmu proponuje, aby uczniowie postarali się przekonać Tomka (bohatera występującego w filmie), że kamień może dostarczyć wielu ciekawych informacji. W tym celu muszą oni wejść w rolę archeologów i przygotować listę informacji o życiu człowieka w przeszłości, jakie można „wyciągnąć” z takiego „kamienia”.
Uczniowie pracują w grupach. Po upływie wyznaczonego czasu (ok. 10 minut) sprawozdawcy grup odczytują listy informacji. Następnie nauczyciel inicjuje krótką dyskusję, w trakcie której uczniowie mogą formułować poglądy, o tym, które rodzaje źródeł historycznych są – ich zdaniem – ważniejsze. Zwracamy jednak uwagę, że dyskusja ta jest tylko zabawą, gdyż historycy nie kategoryzują w ten sposób źródeł historycznych. Są bowiem w dziejach człowieka takie okresy, z których nie posiadamy żadnych źródeł pisanych. Wiemy też o istnieniu cywilizacji, które też nie pozostawiły po sobie źródeł pisanych, a jedynie materialne.
Przed projekcją kolejnej części filmu nauczyciel poleca uczniom wykonać ćwiczenia interaktywne oznaczone numerami 5‑7. Mają one usystematyzować dotychczasową wiedzę uczniów. Po ich wykonaniu nauczyciel wspólnie z uczniami omawia te ćwiczenia.
Nauczyciel informuje uczniów, że kolejny fragment filmu dotyczy wielkich odkryć związanych ze źródłami materialnymi w postaci kamienia. Prosi uczniów aby zwrócili uwagę jakie korzyści dla człowieka wyniknęły z omawianych w filmie odkryć.
Uczniowie oglądają fragment filmu (4:09 - do końca).
Po projekcji uczniowie zastanawiają się, jakie korzyści dla człowieka wyniknęły z opisanych w filmie odkryć. Następnie wykonują ćwiczenia interaktywne oznaczone numerami 8‑10. Mają one usystematyzować dotychczasową wiedzę uczniów. Po ich wykonaniu nauczyciel wspólnie z uczniami omawia te ćwiczenia.

Faza podsumowująca

Nauczyciel zachęca uczniów do odpowiedzi na pytania:
- W jakim celu poznajemy historię?
- Co i kto umożliwia nam poznanie historii?
Nauczyciel inicjuje pogadankę w celu omówienia i utrwalenia zagadnień poruszonych w filmie i na zajęciach. Prosi kolejnych uczniów aby własnymi słowami ocenili w jakim stopniu opanowali temat omawiany na lekcji.

Praca domowa

Odkryjcie własne przykłady źródeł materialnych i stwórzcie listę informacji o przeszłości, które można z nich uzyskać. Spróbujcie odkryć przykłady takich źródeł we własnym domu.

m28c12d392ab87cf9_1511613753622_0

Metryczka

Tytuł

Czy kostka brukowa jest źródłem historycznym?

Temat lekcji z e‑podręcznika, do którego e‑materiał się odnosi

Spotkania z historią. Źródła historyczne.

Przedmiot

Historia

Etap edukacyjny

II szkoła podstawowa

Podstawa programowa

8. Historia jako dzieje. Uczeń:

2) wyjaśnia, na czym polega praca historyka;

3) podaje przykłady różnych źródeł historycznych i wyjaśnia, dlaczego należy je chronić.

Nowa podstawa programowa

III. Refleksja nad historią jako nauką. Uczeń:

1) wyjaśnia, na czym polega praca historyka;

3) rozpoznaje rodzaje źródeł historycznych;

Kompetencje kluczowe

Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 18.12.2006 w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie::

1) porozumiewanie się w języku ojczystym;