Autorka: Anna Rabiega

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Prawa i obowiązki obywatela polskiego

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

4) przedstawia zasady nabywania obywatelstwa oraz procedury jego uzyskiwania w Rzeczypospolitej Polskiej; wyjaśnia pojęcie bezpaństwowca i kwestię posiadania wielu obywatelstw.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, czym różnią się prawa obywatelskie od praw człowieka, prawa od przywilejów, wolności od praw, uniwersalistyczna koncepcja praw od indywidualistycznej;

• analizuje prawa przysługujące obywatelowi polskiemu i charakteryzuje sposoby ich realizacji;

• analizuje obowiązki polskiego obywatela i charakteryzuje sposób ich wypełniania;

• charakteryzuje zasadę rozdziału praw i obowiązków obywatelskich.

Strategie nauczania:

• konektywizm;

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja;

• metoda układanki;

• debata;

• analiza materiałów źródłowych;

• rozwiązywanie ćwiczeń interaktywnych.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Uczniowie zapoznają się z treścią artykułu zawartą we „Wprowadzeniu”.

2. Rozpoczyna się dyskusja. Poruszone zostają tematy:

• Dlaczego to właśnie tę datę wybrali posłowie?

• Jakie inne daty mogłyby stać się okazją do świętowania Dnia Wolności i Praw Obywatelskich?

• Czy warto obchodzić takie święto?

Faza realizacyjna

1. Uczniowie pracują w grupach. Każda grupa, korzystając z tekstu bazowego, wypracowuje jak najlepsze i zrozumiałe dla uczniów wyjaśnienie przydzielonej kwestii (grupy ekspertów). Następnie uczniowie łączą się w nowe grupy w taki sposób, by w każdej z nich znalazł się przynajmniej jeden ekspert od każdego zagadnienia (grupy transferu wiedzy). Następnie wybrane osoby przedstawiają wyjaśnienia omawianych zagadnień na forum klasy (muszą to być uczniowie, którzy poznali wyjaśnienia zagadnień w ramach grupy transferu wiedzy, nie eksperci w danym temacie), a pierwotne grupy ekspertów oceniają ich poprawność. Zagadnienia:

• Na czym polega różnica między prawami człowieka i prawami obywatela?

• Na czym polega różnica między wolnościami a prawami?

• Na czym polega różnica między prawem a przywilejem?

• Na czym polega różnica między uniwersalistyczną a indywidualistyczną koncepcją praw człowieka?

• Na czym polega różnica między zasadą jedności a zasadą rozdziału praw i obowiązków obywatelskich?

• Na czym polega różnica między ograniczaniem a naruszaniem praw człowieka i obywatela przez państwo?

Po przedstawieniu każdego zagadnienia nauczyciel inicjuje krótką dyskusję na temat: „Dlaczego dane rozróżnienie jest istotne?”.

2. Uczniowie pracują w parach lub grupach trzyosobowych. Każda para analizuje jedno z praw lub obowiązków obywatelskich przedstawionych na schemacie interaktywnym i przygotowuje się do zaprezentowania klasie wniosków z przeprowadzonej analizy (polecenie do medium bazowego). Po upływie czasu przeznaczonego na pracę w parach następuje moment wzajemnej prezentacji wniosków z analizy – uczniowie przedstawiają przepis, jego wyjaśnienie oraz przykład wymyślonej przez siebie sytuacji, w której dane prawo lub obowiązek znajdują zastosowanie w praktyce.

3. Rozpoczyna się debata, np. według zasad debaty oksfordzkiej, na temat: realizacja praw obywatelskich przez państwo powinna być uzależniona od wypełniania przez obywatela jego obowiązków.

4. Uczniowie indywidualnie rozwiązują ćwiczenia interaktywne 5 i 6. Wybrane osoby przedstawiają swoje propozycje rozwiązań na forum klasy.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie samodzielnie rozwiązują i sprawdzają ćwiczenia interaktywne 1–4 oraz 7 i 8.

2. Wybrane osoby wymieniają trzy najważniejsze informacje, jakie poznali na dzisiejszej lekcji.

Praca domowa:

Przeczytaj ponownie artykuł dotyczący Dnia Wolności i Praw Obywatelskich zawarty we wprowadzeniu i zaproponuj trzy różne działania, dzięki którym można by uczcić taki dzień. Wyjaśnij, dlaczego takie działania byłyby odpowiednią formą świętowania.

Materiały pomocnicze:

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., sejm.gov.pl.

Jarek Ratajczak, Dzień Wolności i Praw Obywatelskich – 4 czerwca, wroclaw.pl.

MZ, Czy Polonia powinna głosować w wyborach? [Sonda], bankier.pl.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Schemat może zostać wykorzystany jako inspiracja dla uczniów do stworzenia serii plakatów o prawach i wolnościach obywatelskich.