Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Struktura społeczna monarchii wczesnopiastowskiej

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje strukturę społeczeństwa we wczesnopiastowskiej monarchii.

• opisuje obowiązki, które spoczywały na poddanych we wczesnopiastowskiej monarchii.

• wskazuje pozostałości tych stosunków społecznych w nazewnictwie polskich miast.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• metoda jigsaw.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla temat zajęć i cele lekcji, krótko omawia jej planowany przebieg.

2. Poleca uczniom przygotować w parach pytania z nim związane. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji? W ten sposób uczniowie formułują obowiązujące ich kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Metoda jigsaw. Uczniowie odliczają do sześciu. Łączą się w zespoły według przydzielonych numerów. Każda grupa opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

• Grupa 1 i 4 – Władca, jego dwór i drużna;

• Grupa 2 i 5 – Możni oraz Duchowieństwo;

• Grupa 3 i 6 – Lud: kmiecie, rataje, niewolnicy.

Wszystkie grupy dodatkowo zapoznają się z ostatnim akapitem dotyczącym ewolucji państwa patrymonialnego. Po zakończeniu pracy uczniowie zmieniają zespoły tak, by w każdym znalazła się przynajmniej jedna osoba z poprzednich grup. Uczniowie dzielą się wiedzą zdobytą wcześniej i uczą się od siebie nawzajem. Chętne/wybrane osoby omawiają przydzielone zagadnienia. Pozostali uczniowie mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

2. Praca z pierwszym multimedium („Film”). Nauczyciel czyta polecenie nr 2: „Wyjaśnij, w jaki sposób budowanie grodów na przyłączanych terenach miało zapewnić wierność poszczególnych plemion” i poleca uczniom, aby wykonali je w parach na podstawie zaprezentowanego nagrania. Wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją.

3. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Uczniowie zapoznają się z filmem i nadal w parach omawiają genezę rycerstwa (polecenie nr 3) oraz grupy, które zyskiwały najwięcej na współpracy z księciem (polecenie nr 4). Wspólne omówienie odpowiedzi na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia dotyczące struktury społecznej monarchii wczesnopiastowskiej, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, ocenia pracę uczniów w trakcie lekcji.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 1, 2 i 3 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Pomniki dziejowe Polski, seria II, t. 1, Kraków 1946.

Wiek V–XV w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 2003.

M. Barański, Historia Polski średniowiecznej, Poznań 2012.

S. Koper, Piastowie. Wędrówki po Polsce pierwszej dynastii, Warszawa 2013.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z nagraniami filmowymi, aby przygotować się do późniejszej pracy.