Autor: Zuzanna Szewczyk

Przedmiot: biologia

Temat: Choroby układu krążenia jako choroby cywilizacyjne

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Scharakteryzujesz choroby układu krwionośnego.

• Rozróżnisz objawy oraz czynniki ryzyka poszczególnych chorób układu krwionośnego.

• Przeanalizujesz dane statystyczne dotyczące zgonów w Polsce oraz stylu życia w Polsce.

• Uzasadnisz, dlaczego choroby układu krążenia są określane cywilizacyjnymi.

Strategie nauczania:

• strategia asocjacyjna;

• strategia problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• dyskusja;

• ćwiczenia interaktywne;

• metoda stolików eksperckich.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny;

• arkusze papieru A3, kredki, flamastry.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wprowadza uczniów w temat lekcji, nawiązując do zagadnień opisanych w tekście otwierającym e‑materiał. Pyta uczniów, jakie znają choroby układu krążenia i czy wiedzą, czym są one powodowane. Następnie zadaje pytanie: „Jak myślicie, dlaczego choroby układu krążenia zostały określone w temacie jako choroby cywilizacyjne?”. Uczniowie udzielają swobodnych odpowiedzi.

2. Nauczyciel krótko omawia przebieg lekcji i przedstawia jej cele.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie zapoznają się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” e‑materiału.

2. Nauczyciel dzieli klasę na 5‑osobowe grupy. Przydziela każdemu członkowi grupy inne zagadnienia do opracowania, tak aby każda grupa miała całość materiału (zestawy: A + B + C + D + E):

   • zestaw A – choroba wieńcowa, zawał serca;

   • zestaw B – udar mózgowy, tętniak;

   • zestaw C – chromanie przestankowe, zakrzepica;

   • zestaw D – nadciśnienie tętnicze, niewydolność krążenia;

   • zestaw E – miażdżyca.

3. Nauczyciel przedstawia uczniom polecenie: „Opracuj otrzymane zagadnienia w formie notatek i rysunków na otrzymanym arkuszu papieru A3”.

4. Po upływie wyznaczonego czasu uczniowie przesiadają się i tworzą grupy ekspertów. Dyskutują nad opracowanym materiałem, wyjaśniają wątpliwości oraz zastanawiają się, jak najlepiej przekazać innym uczniom przygotowane zagadnienia.

5. Nauczyciel kontroluje pracę uczniów, w razie potrzeby wyjaśnia wątpliwości.

6. Uczniowie wracają do wcześniej utworzonych grup. Prezentują pozostałym materiał, który opracowali i przedyskutowali w grupie ekspertów. Dzięki tej lekcji wszyscy uczniowie mogą opanować główne treści lekcji.

7. Uczniowie w grupach wykonują ćwiczenie interaktywne nr 7 (w którym mają za zadanie wskazać w przypadku jakiego schorzenia – nadciśnienia tętniczego czy niedociśnienia – podaje się leki moczopędne, i uzasadnić odpowiedź) oraz ćwiczenie nr 8 (w którym mają za zadanie wyjaśnić – na przykładzie TIA, opisanego w tekście źródłowym – dlaczego należy konsultować z lekarzem wszystkie niepokojące objawy neurologiczne, nawet te przemijające), a po upływie wyznaczonego czasu dyskutują nad poprawnymi rozwiązaniami.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi uczniów, by – pozostając w tych samych grupach – obejrzeli film zamieszczony w e‑materiale i opracowali zalecenia profilaktyczne dla osoby z grupy wysokiego ryzyka wystąpienia zawału serca. Nauczyciel monitoruje pracę uczniów i udziela wskazówek, jeśli zachodzi taka potrzeba. Uczniowie mogą także wyszukać potrzebne informacje w źródłach wiedzy naukowej. Po wykonaniu zadania grupy przedstawiają swoje pomysły na forum klasy.

2. Nauczyciel ocenia pracę uczniów na lekcji pod kątem zaangażowania w dyskusję, jakości opracowanych materiałów i współpracy w grupie.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenia interaktywne od 1 do 5.

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., Biologia Campbella, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• Encyklopedia szkolna. Biologia, red. M. Stęplewska, R. Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu:

Nauczyciel może wykorzystać film w fazie wstępnej lekcji, celem wprowadzenia uczniów w temat zajęć. Film może być również wykorzystany przez uczniów w fazie przygotowania do zajęć lub w celu przygotowania się do lekcji powtórkowej.