Autorka: Małgorzata Krzeszowska

Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie

Temat: Finansowanie Kościołów i innych związków wyznaniowych w czasach III Rzeczypospolitej

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

II. Społeczeństwo obywatelskie.

Uczeń:

3) przedstawia funkcjonujące w Rzeczypospolitej Polskiej kościoły i inne związki wyznaniowe.

Zakres rozszerzony

IX. Sprawowanie władzy w Rzeczypospolitej Polskiej.

Uczeń:

15) przedstawia modele relacji państwo – Kościół i stosunki Rzeczypospolitej Polskiej z Kościołem katolickim (na podstawie przepisów konkordatu) oraz wybranym związkiem wyznaniowym (na podstawie ustawy).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wymienia podstawy prawne finansowania działalności instytucji kościoła katolickiego i innych związków wyznaniowych w Polsce;

• charakteryzuje źródła dochodów Kościoła katolickiego i innych związków wyznaniowych w III RP;

• analizuje zwolnienia podatkowe dotyczące kościelnych osób prawnych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• mapa myśli;

• dyskusja;

• quiz;

• rozmowa nauczająca.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Uczniowie zapoznają się z tematem i celami zajęć.

2. Weryfikacja wiedzy pierwotnej. Uczniowie tworzą na tablicy mapę skojarzeń związaną z tematem lekcji. Opracowują też pytania, na które chcieliby w trakcie lekcji uzyskać odpowiedź.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują na kartkach minimum pięć pytań do tekstu. Wybrana osoba zbiera pytania do urny. Uczniowie dzielą się na 5‑osobowe grupy, losują pytania z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność.

2. Nauczyciel inicjuje rozmowe na temat źródeł finansowania Kościoła. Charakteryzują je i umieszczają na mapie skojarzeń. Na koniec wybrana osoba podsumowuje rozmowę.

3. Omówienie działalności Caritas Polska. W czasie rozmowy uczniowie zwracają uwagę na cele Caritas Polska. Na koniec wybrana osoba podsumowuje rozmowę.

4. W parach uczniowie zapoznają z multimedium. Następnie wykonują ćwiczenie nr 1 do multimedium.

5. Dyskusja: Czy Kościoły powinny się „samofinansować”, czy zrezygnować z dochodów własnych, a być finansowane jedynie przez państwo, np. z podatku kościelnego, czy też powinna pozostać forma łącząca dwie powyższe opcje? Wnioski z dyskusji wpisują do ćwiczenia nr 2 do multimedium.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie odpowiadają na pytania postawione na wstępie lekcji. Zwracają uwagę na to, czy uzyskali odpowiedzi na wszystkie postawione pytania.

Praca domowa:

1. Wykonanie ćwiczeń interaktywnych.

2. Wyszukanie odpowiedzi na pytania, na które uczniowie nie odpowiedzieli w czasie zajęć.

Materiały pomocnicze:

Ustawa z dnia 20 marca 1950 r. o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego, isap.sejm.gov.pl.

Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską, podpisany w Warszawie dnia 28 lipca 1993 r., isap.sejm.gov.pl.

Paweł Sobczyk, Finansowanie Kościołów i związków wyznaniowych w Polsce, Warszawa 2013.

Tadeusz Stanisławski, Sposoby finansowania kościołów i innych związków wyznaniowych ze środków publicznych, [w:] Prawo wyznaniowe w Polsce (1989‑2009). Analizy – dyskusje – postulaty, red. D. Walencik, Katowice–Bielsko‑Biała 2009.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Na podstawie multimedium uczniowie mogą przygotować ulotkę dotyczącą finansowania kościołów w Polsce.