Dla nauczyciela

Autor: Marta Kulikowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Przesłanie ideowe Kazań sejmowych Piotra Skargi

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;

II. Kształcenie językowe.

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

7) rozpoznaje słownictwo o charakterze wartościującym; odróżnia słownictwo neutralne od słownictwa o zabarwieniu emocjonalnym, oficjalne od potocznego.

3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:

3) rozpoznaje i określa funkcje tekstu (informatywną, poetycką, metajęzykową, ekspresywną, impresywną – w tym perswazyjną);

4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:

1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

2) wskazuje i rozróżnia cele perswazyjne w wypowiedzi literackiej i nieliterackiej;

3) rozumie i stosuje w tekstach retorycznych zasadę kompozycyjną (np. teza, argumenty, apel, pointa);

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;

IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

10. gromadzi i przetwarza informacje, sporządza bazę danych;

12. wykorzystuje formę projektu w przygotowaniu i prezentowaniu oraz popularyzowaniu swoich zainteresowań i osiągnięć;

Lektura obowiązkowa

12) Piotr Skarga, Kazania sejmowe (fragmenty);

Zakres rozszerzony

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach: esej, interpretacja porównawcza, reportaż, felieton.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjne. Uczeń:

analizuje fragmenty Kazań sejmowych Piotra Skargi,
wyjaśnia, na czym polega funkcja perswazyjna Kazań...,
wskazuje problemy społeczne i polityczne XVI‑wiecznej Polski, na które zwraca uwagę autor Kazań sejmowych,
redaguje esej, odwołując się do Kazań sejmowych Skargi.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel prosi uczniów, by przeczytali blok tekstowy lekcji Przesłanie ideowe „Kazań sejmowych” Piotra Skargi oraz wysłuchali audiobooka. Poleca także, by uczniowie przypomnieli sobie, jakie były przyczyny rozbiorów Polski w XVIII w.

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel rozpoczyna lekcję od stwierdzenia: Mówi się, że Piotr Skarga przewidział rozbiory Polski, ponieważ dostrzegał problemy społeczne i polityczne, z jakimi zmagał się nasz kraj. Czy na podstawie lektury fragmentów Kazań sejmowych możecie potwierdzić tę tezę? Jakie były przyczyny rozbiorów Polski w XVIII w.?
Uczniowie odpowiadają swobodnie, odwołując się do swojej wiedzy historycznej i lektury e‑materiału. Sporządzają notatkę podsumowującą dyskusję.
Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom cele zajęć oraz wspólnie ustala z nimi kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

Nauczyciel wyświetla kolejno polecenia 1 i 2 z sekcji „Audiobook”, uczestnicy zajęć, podczas dyskusji, ustalają wspólnie odpowiedzi. Nauczyciel moderuje rozmowę, dbając o to, by miała charakter merytoryczny. Jeśli trzeba, odtwarza potrzebne fragmenty audiobooka.
Następnie uczniowie w parach rozwiązują ćw. 1, 2 i 3 z sekcji „Sprawdź się”. Wybrane osoby przedstawiają odpowiedzi, a nauczyciel weryfikuje ich poprawność.
Prowadzący poleca, by uczniowie podzielili się na kilkuosobowe grupy; każda z nich będzie pracowała z innym fragmentem Kazań sejmowych, korzystając także z cytatów zamieszczonych w bloku tekstowym. Zadaniem grup jest przygotowanie dwóch pytań odnoszących się do przydzielonego fragmentu Kazań... Postępując zgodnie z ruchem wskazówek zegara, zespoły zadają pytania grupie sąsiedniej. W tej pracy można wykorzystać pozostałe ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”. Nauczyciel czuwa nad przebiegiem tej części lekcji i ocenia poprawność udzielonych odpowiedzi. Może ocenić pracę grup.

Faza podsumowująca:

Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.
W podsumowaniu lekcji nauczyciel stawia pytanie z pracy domowej: Czy przesłanie ideowe Kazań sejmowych Piotra Skargi jest aktualne dla Polski w XXI wieku?
Uczniowie gromadzą argumenty w celu poparcia lub obalenia tezy, przygotowując się w ten sposób do wykonania pracy domowej.

Praca domowa:

Napisz esej liczący co najmniej 400 słów, w którym odpowiesz na pytanie: Czy przesłanie ideowe Kazań sejmowych Piotra Skargi jest aktualne dla Polski w XXI wieku?

Materiały pomocnicze:

Rzecz o dziele Piotra Skargi SJ, Słowo o historii, języku i kulturze, red. nauk. K. Biel, M. Stankiewicz‑Kopeć, Kraków 2013.
Piotr Skarga, Kazania sejmowe, oprac. J. Tazbir, M. Korolko, Wrocław–Kraków 1984.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Sprawdź się