Dla nauczyciela

Autor: Karolina Stojek‑Sawicka

Przedmiot: Historia

Temat: Dlaczego nazwano go Wielkim? Bilans panowania dwóch ostatnich Piastów

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

zakres rozszerzony

XII. Polska w XIV–XV w.

Uczeń:

4) dokonuje bilansu panowania władców panujących w Polsce w XIV i XV w.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

  • kompetencje cyfrowe,

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

  • kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • ocenia panowanie dwóch ostatnich Piastów;

  • porównuje osiągnięcia Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego;

  • analizuje zmiany w polityce zagranicznej i wewnętrznej w czasach panowania Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • gra dydaktyczna,

  • „zgadzasz się ze mną / nie zgadzasz się ze mną” – odmiana debaty „za i przeciw”,

  • praca z tekstem źródłowym.

Formy zajęć:

  • praca indywidualna,

  • praca w parach,

  • praca w grupach,

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery/tablety z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda,

  • flipcharty i markery.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

Nauczyciel przedstawia cel zajęć: Dokonacie bilansu panowania dwóch ostatnich Piastów na tronie polskim: Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego. Wskażecie, co się im udało, a w których dziedzinach ponieśli klęskę, oraz ocenicie, czy słusznie Kazimierz Wielki otrzymał przydomek Wielki.

Faza realizacyjna

  1. Nauczyciel prosi uczniów, by wykonali sześć wybranych ćwiczeń z podręcznika celem przypomnienia sobie faktów dotyczących panowania dwóch ostatnich Piastów na tronie polskim. Weryfikuje wspólnie z uczniami poprawność odpowiedzi i udziela informacji zwrotnej.

  2. Następnie dzieli uczniów na dwie, trzy lub cztery grupy i zapowiada, że zagrają w grę interaktywną sprawdzającą ich wiedzę. Będzie to quiz na wzór Milionerów, ale z ograniczeniem czasowym na udzielenie odpowiedzi. Prosi, aby grupy wyłoniły liderów, którzy będą odpowiadali na pytania. Pozostałe osoby odgrywają rolę publiczności, która może udzielać podpowiedzi. Zwycięża ta grupa, która najszybciej odpowie poprawnie na wszystkie pytania.

  3. Uczniowie grają w grę interaktywną. Grupy rywalizują ze sobą i ta, która najszybciej rozwiąże quiz, jest nagradzana, np. oceną za aktywność.

  4. Podsumowując quiz, nauczyciel odwołuje się do wiedzy uczniów i pyta: Które z pytań sprawiło wam największą trudność? Zapowiada też, że za chwilę wezmą udział w dyskusji.

  5. Nauczyciel informuje uczniów, że w trzech grupach przeprowadzą dyskusję na temat zalet i słabości panowania Kazimierza Wielkiego. Każda z grup otrzymuje miękką piłkę (zabawkę pluszową, inny przedmiot) do rzucania (podawania).

  • Nauczyciel zapisuje na tablicy stwierdzenie, np. „Kazimierz Wielki był wybitnym królem”, widoczne dla wszystkich uczniów. Nauczyciel pokazuje, na czym polega zadanie przy pomocy dwóch uczniów; odczytuje stwierdzenie z tablicy i mówi: „Zgadzam się z tym stwierdzeniem, ponieważ…” (podaje argument przemawiający za tezą). Po przedstawieniu swojego argumentu nauczyciel podaje piłkę do jednego z uczniów, mówiąc „Zgadzasz się ze mną”. Zadaniem ucznia jest przedstawienie innego argumentu popierającego tezę z tablicy. Po przedstawieniu swojego argumentu uczeń podaje piłkę kolejnemu uczniowi i mówi: „Nie zgadzasz się ze mną”, a kolejny uczeń musi teraz przedstawić argument przeciwko tezie z tablicy itd.

  • Nauczyciel instruuje uczniów odnośnie do zasad rządzących ćwiczeniem: 1. nie wolno powtarzać argumentów (tj. każdy uczeń musi postarać się podać nowy argument); 2. uczniowie przedstawiają argumenty za lub przeciw w zależności od prośby poprzedniego mówcy, niezależnie od własnych przekonań; 3. każdy uczeń w grupie powinien wypowiedzieć się przynajmniej dwukrotnie; 4. tylko uczeń, który trzyma w rękach piłkę, może mówić (nie wolno przerywać wypowiedzi).

  • Istota tego ćwiczenia polega na tym, że wymaga ono bezwzględnego skupienia i uwagi uczniów, ponieważ nigdy nie wiedzą (1), kiedy trafi do nich piłka ani (2) czy zostaną poproszeni o poparcie, czy obalenie debatowanej tezy.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi jednego ucznia o spisanie argumentów za „wielkością” Kazimierza, a drugiego o podsumowanie argumentacji przeciwnej. Następnie pyta, jakie zdanie na ten temat mają uczniowie. Czy w ich opinii ostatni Piast powinien otrzymać przydomek Wielki?

2. Na zakończenie nauczyciel dokonuje oceny pracy wylosowanej grupy. Prosi o samoocenę uczniów dotyczącą współpracy w zespole oraz wykonanego zadania. Dokonuje oceny pracy wybranych uczniów.

Praca domowa:

Który z ostatnich Piastów, Władysław czy Kazimierz, bardziej zasłużył na przydomek Wielki? Zajmij stanowisko i podaj trzy argumenty.

Materiały pomocnicze:

Edmund Długopolski, Władysław Łokietek na tle swoich czasów, Universitas, Kraków 2009.

Jan Długosz, Roczniki, czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. 9, 1300–1370, PWN, Warszawa 2009.

Paweł Jasienica, Polska Piastów, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1985.

Jerzy Wyrozumski, Kazimierz Wielki, Ossolineum, Wrocław 1986.

Kazimierz Wielki – dyskusja historyków prof. Jadwigi Krzyżaniakowej i prof. Michała Tymowskiego. Audycja Andrzeja Sowy z cyklu Na historycznej wokandzie (Polskie Radio, 03.08.1984), https://www.polskieradio.pl.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Gra interaktywna może być wykorzystana zarówno do sprawdzenia wiedzy indywidualnej uczniów podczas lekcji (każdy uczeń odpowiada samodzielnie), jak i do sprawdzenia wiedzy poza lekcją, np. przy powtórce wiadomości.

Sprawdź się