Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Wojna z Rosją w obronie Konstytucji 3 maja

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia przyczyny zawiązania konfederacji targowickiej.

• charakteryzuje sytuację międzynarodową i szanse Polski w wojnie z Rosją w 1792 roku.

• przedstawia najważniejsze powody przegranej Rzeczpospolitej w tym konflikcie.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie przez nauczyciela na tablicy uczniom tematu oraz celów lekcji, a następnie omówienie przez niego planowanego przebiegu zajęć.

2. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej? Uczniowie powinni wspomnieć m.in. o I rozbiorze Polski, próbach reform, Sejmie Wielkim i Konstytucji 3 maja.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Metoda jigsaw. Uczniowie odliczają do sześciu. Łączą się w zespoły według przydzielonych numerów. Każda grupa opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

• Grupa 1 i 4 – Od Konstytucji do Targowicy;

• Grupa 2 i 5 – Od entuzjazmu do wojny;

• Grupa 3 i 6 – Nierówna walka, kontrolowany odwrót oraz Zdrada króla.

Po zakończeniu pracy uczniowie zmieniają zespoły tak, by w każdym znalazła się przynajmniej jedna osoba z poprzednich grup. Uczniowie dzielą się wiedzą zdobytą wcześniej i uczą się od siebie nawzajem. Chętne/wybrane osoby omawiają przydzielone zagadnienia. Pozostali uczniowie mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

2. Praca z multimedium („Linia chronologiczna”). Uczniowie pracują w parach. Zapoznają się z linią chronologiczną, następnie analizują treść polecenia nr 3: „Przedstaw formalno‑prawne argumenty, którymi posługiwali się targowiczanie, kwestionując legalność Konstytucji 3 maja i korzystając z pomocy zbrojnej carycy Katarzyny II”. Uczniowie dyskutują, a następnie zapisują wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

3. Nauczyciel, nawiązując do polecenia nr 2, zadaje uczniom pytanie: Jak ocenilibyście postawę króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w czasie wojny polsko‑rosyjskiej w obronie Konstytucji? Uczniowie zgłaszają swoje propozycje wraz z uzasadnieniem stanowiska, krótko dyskutują.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 1, a następnie 2 wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie dobierają się w pary i wymieniają poglądami, dzielą się tym, czego się nauczyli na temat: „Wojna z Rosją w obronie Konstytucji 3 maja”.

2. Na zakończenie nauczyciel podsumowuje przebieg zajęć, dokonuje oceny pracy grup uczniowskich.

Praca domowa:

1. Zapoznaj się z filmami z sekcji „Film + Sprawdź się” i wykonaj dołączone do nich polecenia.

Materiały pomocnicze:

K. Filipow, Order Virtuti Militari 1792–1945, Warszawa 1990.

Historia Polski nowożytnej. Wybór tekstów źródłowych, cz. I, wybór tekstów i opracowanie S. Ochman, K. Matwijowski, Wrocław 1980.

E. Rostworowski, Maj 1791–maj 1792, rok monarchii konstytucyjnej, Warszawa 1985.

A. Wolański, Wojna polsko‑rosyjska 1792 r., Warszawa 1996.

A. Zahorski, Spór o Stanisława Augusta, Warszawa 1990.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z informacjami w sekcji „Linia chronologiczna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.