Dla nauczyciela
Autor: Joanna Oparek
Przedmiot: Język polski
Temat: Co nam zostało ze średniowiecza? Dialog z tradycją
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne. Uczeń:
scharakteryzuje średniowieczną koncepcję piękna;
przeanalizuje tekst Umberto Eco na temat średniowiecznej wrażliwości estetycznej;
przypomni sobie motywy i wzorce osobowe występujące w literaturze i sztuce średniowiecza oraz ich kontekst filozoficzny;
porówna tekst średniowieczny z wierszem współczesnym;
rozpozna nawiązania do średniowiecza w literaturze współczesnej.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel inicjuje rozmowę na temat wyobrażeń o mentalności średniowiecza – zachęca uczniów do zastanowienia się nad określeniem „mroki średniowiecza”.
Nauczyciel może także zainicjować przed zajęciami rozmowę o powieści Imię róży i fascynacji jej autora epoką średniowiecza.
Faza wprowadzająca:
Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią pierwszej części sekcji „Przeczytaj” dotyczącej koncepcji piękna w średniowieczu i jej odzwierciedlenia w sztuce - wraz z tekstem Umberto Eco o średniowiecznej wrażliwości estetycznej. Nauczyciel prosi wybraną osobę o podsumowanie rozumienia piękna w średniowieczu.
Faza realizacyjna:
Uczniowie zapoznają się drugą częścią sekcji przeczytaj (Średniowieczne inspiracje). Nauczyciel zadaje dwa polecenia:
- Zwróć uwagę na sposób przedstawienia postaci Matki Boskiej. Porównaj te wizerunki ze średniowiecznymi przedstawieniami Marii. Co artyści przejęli z tej tradycji?
- Jakie dodatkowe znaczenia wprowadza postać rannego człowieka na obrazie Matka Boska Katyńska? Dlaczego nie widzimy jego twarzy? Dlaczego jest nagi? Co dosłownie, a co metaforycznie może oznaczać rana z tyłu jego głowy?
Chętne osoby udzielają odpowiedzi.Nauczyciel prosi uczniów o przeanalizowanie mapy myśli dotyczącej średniowiecza i uzupełnienie jej o przykłady utworów reprezentatywnych dla wymienionych gatunków literackich. Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, a nauczyciel ocenia i komentuje.
Uczniowie zostają podzieleni na kilkuosobowe grupy. Każdy zespół rozwiązuje wszystkie ćwiczenia zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Następnie, aby uzasadnić poprawność rozwiązań, omawiają je na forum klasy. Po wyznaczonym czasie następuje wspólne omówienie wszystkich rozwiązań.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel prosi chętnego ucznia o podsumowanie tematu i zreferowanie inspiracji płynących zarówno z filozofii i teologii, jak i sztuki średniowiecza. Inni uczniowie uzupełniają wypowiedź. Nauczyciel komentuje.
Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat spełnienia kryteriów sukcesu.
Na zakończenie nauczyciel może zaproponować uczniom dyskusję na temat: Czy średniowieczny system wartości pozostaje układem odniesienia dla człowieka współczesnego?
Praca domowa:
Napisz wypracowanie o dokonaniach epoki średniowiecza w dziedzinie kultury.
Przypomnij znaną ci powieść, opowiadanie, film lub serial fantasy, w którym pojawiają się nawiązania do literatury lub kultury średniowiecza. Na czym one polegają?
Materiały pomocnicze:
Michel Pastoureau, Średniowieczna gra symboli, tłum. Hanna Igalson‑Tygielska, Warszawa 2006.
Brunetto Latini, Skarbiec wiedzy, tłum. Małgorzata Frankowska -Terlecka, Teresa Giermak‑Zielińska, Warszawa 1992.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Mapa myśli”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.