Scenariusz zajęć

Autor: Mateusz Flacha, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Czy siarka ma podobne właściwości fizykochemiczne do tlenu?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

10) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne niemetali, w tym między innymi równania reakcji: wodoru z niemetalami (${\text{Cl}}_2$, ${\text{Br}}_2$, ${\text{O}}_2$, ${\text{N}}_2$, $\mathrm{S}$), chloru, bromu i siarki z metalami ($\mathrm{Na}$, $\mathrm{K}$, $\mathrm{Mg}$, $\mathrm{Ca}$, $\mathrm{Fe}$, $\mathrm{Cu}$); chloru z wodą.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• omawia właściwości fizykochemiczne tlenu;

• omawia właściwości fizykochemiczne siarki;

• analizuje właściwości fizykochemiczne tlenu i siarki, podając podobieństwa i różnice.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• metoda lekcji odwróconej;

• prezentacje uczniów;

• symulacja interaktywna;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• kieszeń i szuflada.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu/smartfony, tablety;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, kreda/pisak;

• rzutnik multimedialny.

Przed lekcją – na jeden/dwa tygodnie:

Nauczyciel dzieli uczniów na siedem grup. Zadaniem każdej z nich jest przygotowanie krótkiej prezentacji (w dowolnej formie np. prezentacja multimedialna, miniposter, plakat, miniwykład) na podane poniżej tematy (grupy same wybierają temat). Każda z grup będzie miała maks. 3 min. na swoje wystąpienie.

Dostępne tematy:

• Szesnasta grupa układu okresowego – ogólny opis, jak zmieniają się właściwości fizykochemiczne w tej grupie.

• Budowa atomów tlenu i siarki, możliwe stopnie utlenienia obu pierwiastków.

• Odmiany alotropowe tlenu i siarki – krótki opis dwóch najpopularniejszych odmian dla obu pierwiastków.

• Reaktywność tlenu.

• Reaktywność siarki.

• Związki chemiczne i występowanie tlenu.

• Związki chemiczne i występowanie siarki.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Nauczyciel przedstawia przebieg zajęć. Grupy zgłaszają nauczycielowi, w jakiej formie będą prezentować efekty swojej pracy.

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Grupy po kolei przedstawiają swoje prezentacje na forum klasy. Pozostali uczniowie i nauczyciel udzielają informacji zwrotnej po każdym wystąpieniu.

2. Nauczyciel dzieli tablicę na dwie części: podobieństwa i różnice we właściwościach fizykochemicznych siarki i tlenu. Uczniowie podają swoje propozycje, które są zapisywane na tablicy. Następnie uczniowie na forum wyjaśniają, dlaczego tlen i siarka, mimo położenia w tej samej grupie, mają tak różne właściwości.

3. Nauczyciel proponuje uczniom symulację interaktywną. Uczniowie samodzielnie zapoznają się z poleceniem i wykonują zawarte w medium ćwiczenie.

4. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę i wykonują zawarte w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się” ćwiczenia.

Faza podsumowująca:

1. W ramach rekapitulacji, każdy z uczniów otrzymuje tabelę do wypełnienia (patrz załącznik w materiałach pomocniczych) w określonym czasie. Wskazani uczniowie prezentują efekty pracy na forum klasy, a pozostali weryfikują poprawność merytoryczną.

2. Kieszeń i szuflada. Nauczyciel rozdaje uczniom sklerotki. Prowadzący zajęcia rysuje na tablicy kieszeń, a obok niej zapisuje: „Co zabieram ze sobą?”. Tutaj uczeń ma wpisać to, co wyniósł z zajęć, co do niego szczególnie przemówiło, co się spodobało lub co mu się przyda w przyszłości. Poniżej nauczyciel rysuje szufladę i białą plamę. Obok szuflady zapisuje: „Co mi się nie przyda?”, a obok białej plamy: „Czego zabrakło?”. Poniższe rysunki uczeń wypełnia sklerotkami z zapisanymi krótkimi zdaniami, równoważnikami zdań lub kluczowymi słowami. Jest to okazja także do analizy przebiegu zajęć i szybkiej powtórki.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się” pozostałe ćwiczenia, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Symulację interaktywną można wykorzystać w ramach rekapitulacji zamiast tabeli do uzupełnienia.

Materiały pomocnicze:

1. Nauczyciel przygotowuje sklerotki (samoprzylepne karteczki) dla uczniów.

2. Tabela do uzupełnienia:

3. Kryteria oceny prezentacji:

• poprawność merytoryczna (zgodność z tematem; dostosowana do możliwości odbiorców, wyczerpanie tematu)

• język prezentacji (specjalistyczna terminologia, poprawność językowa)

• konkretność (zdania krótkie – równoważnikowe, hasła)

• atrakcyjność (wielkość czcionki, układ treści na slajdzie, tempo wyświetlania, przejścia slajdu, wzorce slajdów)

• estetyka (animacje, grafika, kolor, dźwięk)

• prezentacja multimedialna powinna mieć max. 8 slajdów

• czas prezentacji (wykorzystanie zaplanowanego czasu – 3 min.)