Scenariusz zajęć

Autor: Aleksandra Marszałek‑Harych, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Freony a warstwa ozonowa

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym.

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

I. Pozyskiwanie, przetwarzanie i tworzenie informacji. Uczeń:

1) pozyskuje i przetwarza informacje z różnorodnych źródeł z wykorzystaniem technologii informacyjno‑komunikacyjnych.

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

1) opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg procesów chemicznych;

2) wskazuje na związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływem na środowisko naturalne;

3) reaguje w przypadku wystąpienia zagrożenia dla środowiska;

4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia czym są freony i do czego były kiedyś stosowane;

• analizuje przebieg katalitycznego rozkładu ozonu przez freony;

• wyjaśnia negatywny wpływ freonów na ozonosferę;

• wymienia przykłady freonów.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• film edukacyjny;

• okienko informacyjne.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami/tablety, smartfony z dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zainteresowanie i dyskusja. Nauczyciel pyta uczniów: Czym jest warstwa ozonowa i jaką rolę odgrywa?

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują na kartkach i gromadzą w portfolio.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie odpowiadają na zadane pytanie: Czy freony są pożyteczne czy nie? Jaki wpływ mają na ozonosferę?

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel w celu wyjaśnienia niezrozumiałych kwestii i wprowadzenia do tematu wyświetla uczniom film edukacyjny zawarty w e‑materiale.

2. Na podstawie filmu uczniowie mają odpowiedzieć na pytania dołączone do medium oraz na zaproponowane inne pytania (uczniowie udzielają odpowiedzi na forum, pozostali uczniowie weryfikują poprawność merytoryczną wypowiedzi kolegów): Czym są freony? W jaki sposób dostały się do atmosfery ziemskiej? Czy są to związki nadal stosowane? Jaki wpływ mają one na ozonosferę? Jak powstaje dziura ozonowa? Jak zmieniła się wielkość dziury ozonowej od protokołu Montrealskiego? Czy dziura ozonowa nam zagraża? Jaka cząstka/atom/jon/związek powoduje najbardziej efektywny rozkład cząsteczek ozonu? Czy obecnie należy spodziewać się wzrostu dziury ozonowej czy może jej zmniejszenia? Czy po protokole Montrealskim freony nadal są obecne w atmosferze, jak długo mogą tam przebywać? W jakiej warstwie atmosfery stężenie ozonu jest największe? Jakie promieniowanie UV pochłania całkowicie ozonosfera?

3. Nauczyciel wraz z uczniami analizuje schemat ukazujący, w jaki sposób freony degradują cząsteczki ozonu zawarty w e‑materiale  w sekcji :przeczytaj”. Następnie uczniowie proszeni są o rozwiązanie w parach ćwiczenia 6 zawartego w e‑materiale w sekcji „sprawdź się”. Na jego podstawie dla wybranego przykładu freonu mają za zadanie rozpisać analogiczny cykl. Chętny uczeń prezentują swój przykład na forum klasy. Nauczyciel weryfikuje poprawność pod względem merytorycznym.

4. Nauczyciel dzieli losowo uczniów na grupy, rozdaje arkusze papieru A4, mazaki. Uczniowie, z wykorzystaniem dostępnych źródeł informacji, w tym e‑materiału (tabela, wykres kołowy),  mają za zadanie wypisać zastosowania do jakich stosowane były przykłady freonów oraz uwzględnić freon, który był najczęściej stosowany, a jaki najrzadziej oraz wytłumaczyć dlaczego freony były stosowane przez człowieka na tak szeroką skalę. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów. Po wyznaczonym czasie liderzy grup prezentują efekty pracy na forum klasy. Pozostali uczniowie weryfikują poprawność merytoryczną wypowiedzi uczniów.

5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale w sekcji „sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Okienko informacyjne - forma indywidualnej twórczej notatki. Kartkę papieru w zeszycie uczniowie dzielą na 4 części (poziom, pion lub po przekątnej). W pierwsze okienko uczniowie wpisują hasło, które ich interesuje. W drugim okienku podają definicję danego terminu (z różnych źródeł). W trzecie okienko wpisują metaforyczne znaczenie wyrazu, żart językowy, rebus itp. Ostatnie może mieć formę scenki komiksowej, dialogu, karykatury z zastosowaniem interesującego uczniów terminu.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – sprawdź się, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film edukacyjny ułatwi uczniom zrozumienie jak niekorzystny wpływ na ozonosferę, a co za tym idzie życie na Ziemi mają freony. Po za tym będzie to użyteczne medium do zaprezentowania dla uczniów w czasie zajęć i sprawdzenia ich wiedzy po jego obejrzeniu. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą wykorzystać film do uzupełnienia luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

1. Nauczyciel przygotowuje arkusze papieru A4, mazaki.