Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Model człowieka w pieśniach i fraszkach Jana Kochanowskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Kształtowanie dojrzałości intelektualnej, emocjonalnej i moralnej uczniów.
3. Rozumienie konieczności zachowania i rozwoju literatury i kultury w życiu jednostki oraz społeczeństwa.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
7) odróżnia dyskusję od sporu i kłótni;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;
8) tworzy plan kompozycyjny i dekompozycyjny tekstów o charakterze argumentacyjnym;
IV. Samokształcenie.
1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
3. korzysta z literatury naukowej lub popularnonaukowej;
4. sporządza bibliografię i przypis bibliograficzny, także źródeł elektronicznych;
5. dokonuje krytycznej selekcji źródeł;
13. zna pojęcie hipertekstu; rozpoznaje jego realizacje internetowe oraz pozainternetowe; określa ich funkcje w komunikacji, umiejętnie z nich korzysta w gromadzeniu informacji.
Lektura obowiązkowa
11) Jan Kochanowski, wybrane pieśni, w tym: Pieśń IX ks. I, Pieśń V ks. II; psalmy, w tym Psalm 13, Psalm 47; tren IX, X, XI, XIX; Odprawa posłów greckich;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • tworzy prezentację na temat wzorców osobowych;

  • uzupełnia mapę myśli cytatami potwierdzającymi dany motyw;

  • wyjaśnia, jaki model człowieka został ukazany w pieśniach i fraszkach Kochanowskiego;

  • na podstawie tekstów Jana Kochanowskiego charakteryzuje wzorce osobowe w literaturze renesansu;

  • redaguje wypowiedź argumentacyjną na temat wzorców osobowych, które wydają się nadal aktualne.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • prezentacja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przed lekcją uczniowie zapoznają się z tekstami Jana Kochanowskiego:
    Pieśni:
    Pieśń I 2, Pieśń II 19, Pieśń I 2, Pieśń II 17, Pieśń II 12, Pieśń II 9, Pieśń II 4, Hymn (Pieśń XV)
    Fraszki:
    Na zachowanie, Na łakome.

  2. Nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie prezentacji multimedialnej na temat wzorców osobowych w czasach współczesnych. Powinny się w niej znaleźć: definicja wzorca osobowego, przykłady oraz fragmenty tekstów literackich.
    Nauczyciel przypomina uczniom, że ważnym aspektem każdej prezentacji jest jej wiarygodność, zatem istotne jest podawanie źródeł, hiperlinków wskazujących, skąd dane informacje zostały zaczerpnięte.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat i cele zajęć oraz wspólne z uczniami ustala kryteria sukcesu.

  2. Lekcję należy rozpocząć od wyświetlenia wybranej/wybranych prezentacji i dyskusji na temat zaprezentowanych w niej wzorców osobowych. Będzie ona punktem odniesienia do określania wzorców osobowych w czasach renesansu.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie zapoznają się z materiałem T. Wilkoń Kultura wartości. Jan Kochanowski i na podstawie tekstu określają świat wartości w pieśniach i fraszkach Jana Kochanowskiego. Nazywają motywy i wskazują elementy filozofii stoickiej i epikurejskiej.

  2. Uczniowie wspólnie z nauczycielem zapoznają się z mapą myśli. Uzupełniają poziom, wpisując renesansowe wzorce osobowe i omawiają je na forum klasy. Następnie w parach uzupełniają mapę cytatami z Pieśni i Fraszek. Chętni mogą zaproponować inne utwory.

  3. Następnie przechodzą do sekcji „Sprawdź się”, rozwiązując ćwiczenia w 4‑osobowych grupach. Grupa, która najszybciej wykona wszystkie zadania, przedstawia swoje odpowiedzi i omawia je na forum klasy.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel prosi wskazaną (lub chętną) osobę o odczytanie tematu lekcji wyświetlonego na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika. Następnie zadaje pytania podsumowujące:
    - Jaki model człowieka ukazany został w pieśniach i fraszkach Jana Kochanowskiego?
    - Czy postawy ukazane przez Kochanowskiego były zgodne z ideami renesansowymi?

Praca domowa:

  1. Który z wzorców osobowych propagowanych przez Jana Kochanowskiego wydaje ci się aktualny? Zredaguj wypowiedź argumentacyjną na ten temat zawierającą nie mniej niż 400 słów. W pracy użyj cytatów z utworów Jana Kochanowskiego.

Materiały pomocnicze:

  • J. Sokolski, Lipa, Chiron i labirynt. Esej o „Fraszkach”, Wrocław 1998.

  • Janusz Pelc, Jan Kochanowski. Szczyt renesansu w literaturze polskiej, Warszawa 2001.

Wskazówki metodyczne

  • Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Mapa myśli” do podsumowania lekcji.

Sprawdź się