Sprawdź się
Cytaty
Zapoznaj się z fragmentami utworów.
Pieśń II 25Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary?
Czego za dobrodziejstwa, którym niemaszniemasz miary?
Kościół Cię nie ogarnie, wszędy pełno Ciebie:
I w otchłaniachotchłaniach, i w morzu, na ziemi, na niebie.Złota też, wiem, nie pragniesz, bo to wszytko Twoje,
Cokolwiek na tym świecie człowiek mieni swojemieni swoje.
Wdzięcznym Cię tedy sercem. Panie, wyznawamy,
Bo nad to przystojniejszej ofiary nie mamy.
[…]Bądź na wieki pochwalon, nieśmiertelny Panie!
Twoja łaska, Twa dobroć nigdy nie ustanie.
Chowaj nas, póki raczysz, na tej niskiej ziemi,
Jedno zawżdy niech będziem pod skrzydłami Twemi.
Pieśń I 2[…]
Ale to grunt wesela prawego,
Kiedy człowiek sumnienia całegosumnienia całego
Ani czuje w sercu żadnej wady –
Przeczby się miał wstydać swojej radyPrzeczby się miał wstydać swojej rady?Temu wina nie trzeba przylewać,
Ani grać na lutni, ani śpiewać;
Będzie wesół, byś chciałbyś chciał, i o wodzie,
Bo się czuje prawie na swobodziena swobodzie.[…]
Dobra myślDobra myśl, której nie przywabi,
Choć kto ściany drogo ujedwabiściany drogo ujedwabi,
Nie gardź moim chłodnikiem chruścianymchłodnikiem chruścianym,
A bądź ze mną, z trzeźwym i z pijanym!
Pieśń II 4[…]
Wielkich pieniędzy wielka troska naszladujenaszladuje;
A im człowiek w pokładzie swoim więcej czujew pokładzie swoim więcej czuje,
Tym jeszcze więcej pragnie. Słusznie moje oko
I nigdy przedtym, i dziś nie zmierza wysoko.Im sobie człowiek więcej pomiernypomierny ujmuje,
Tym mu więcej od Boga z łaski przystępujeprzystępuje.
Nic nie mając, z tymi, co nic nie chcą, przestaję,
A buntów dobrowolnie bogatych sie kajębuntów dobrowolnie bogatych sie kaję.[…]
[...] Ludziom wielożądnym
Wiela i nie dostawa; niech przyjmuje z dzięką
Komu ścisłą, co dosyć, Bóg udzielił rękąścisłą, co dosyć, Bóg udzielił ręką.
Pieśń II 9Stateczny umysł pamiętaj zachować,
Jesli cię pocznie nieszczęście frasować,
Także i góry nie radzęć wylataćgóry nie radzęć wylatać,
Kiedy sie Szczęście z tobą imie bratać.Śmierci podległy człowiecze cnotliwy,
Choć wszytek twój wiek będzie frasowliwyChoć wszytek twój wiek będzie frasowliwy,
ChociaChocia też czasem, siedząc z przyjacioły,
Przy dobrym trunku strawisz dzień wesoły.Tu przy ciekącym, przezornymciekącym, przezornym strumieniu
Każ stół gotować w jaworowym cieniu,
Każ wino nosić, póki beczka leje,
Póki wiek służy, a śmierć nie przyśpiejenie przyśpieje.
[…]
Pieśń II 12[…]
A jesli komu droga otwarta do nieba ‒
Tym, co służą ojczyźnie. Wątpić nie potrzeba,
Że co im zazdrość ujmie, Bóg nagradzać będzie,
A cnota kiedykolwiek miejsce swe osiędziemiejsce swe osiędzie.
Pieśń II 17Nie godzien tego ten świat zawikłany,
Aby miał na nim rozumem nadanynadany
Człowiek polegać, a swe szczęśliwości
SadzićSadzić na jego płochej odmienności.[…]
Cnota mój kompaskompas, który nie w pół nocy,
Ale w pół zbytków bije. Niech się smocy
I wszytko bydło Proteowebydło Proteowe jeży,
Łódź moja przedsię swym pędem pobieży.
Pieśń II 19Jest kto, co by wzgardziwszy te doczesne rzeczy
Chciał ze mnąze mną dobrą tylko sławę mieć na pieczymieć na pieczy
A starać sie (ponieważ musi zniszczeć ciało),
Aby imię przynamniej po nas tu zostało?
[…]Przeto chciejmy wziąć przed sięwziąć przed się myśli godne siebie,
Myśli ważne na ziemi, myśli ważne w niebie:
Służmy poczciwej sławie, a jako kto może,
Niech ku pożytku dobra spólnego pomoże.Komu dowcipudowcipu równo z wymową dostaje,
Niech szczepi miedzy ludźmi dobre obyczaje,
Niechaj czyni porządekczyni porządek, rozterkomrozterkom zabiega,
Praw ojczystych i pięknej swobody przestrzegaprzestrzega.
Na łakome (Fraszka I 46)Na umyśle prawdziwe bogactwa zależąNa umyśle prawdziwe bogactwa zależą,
Pod nim śrebro i złoto, i pieniądze leżą;
A temu bogatego imię będzie służyć,
Który szczęścia swojego umie dobrze użyć.
Ale kto ustawicznie leży nad liczmanyiczmany,
Tylko tego słuchając, gdzie przedajneprzedajne łany,
Ten równie jako pszczoła plastry w ul układa,
A drugi nic nie robiąc miód gotowy jada.
Na zachowanie (Fraszka II 48)Co bez przyjaciół za żywot? Więzienie,
W którym niesmaczne żadne dobre mieniedobre mienie
Bo jeslić się co przeciw myśli stanie,
Już jako możesz sam przechowajprzechowaj, panie.
Nikt nie poradzi, nikt nie pożałuje;
Takżeć, jeslić się dobrze poszańcujejeslić się dobrze poszańcuje,
Żaden się z tobą nie będzie radował,
Sam sobie będziesz w komorze smakował.
[…]
Uchowaj, Boże, takiego żywota,
Daj raczej miłośćmiłość, a chocia mniej złota.
Dopasuj poznane utwory do poszczególnych rodzajów liryki. Przyporządkuj do odpowiednich kategorii tytuły pieśni i fraszek Jana Kochanowskiego.
Pieśń II 4, Pieśń II 12, <em><cite>Na łakome </cite></em>, Pieśń I 2, Pieśń II 11, Pieśń II 19, Pieśń II 17, <em><cite>Na zachowanie</cite></em>, Pieśń II 25
utwory religijne | |
---|---|
utwory towarzyskie | |
utwory patriotyczne | |
utwory refleksyjne |
Przysłowie mówi: „Pieniądze szczęścia nie dają”. To samo twierdzi Jan Kochanowski w Pieśni II 4. Zacytuj jeden wers, który zawiera to przekonanie.
Oceń prawdziwość zdań odnoszących się do Pieśni II 11.
Twierdzenie | Prawda | Fałsz |
Utwór skierowany jest do „statecznej myśli”. | □ | □ |
Utwór skierowany jest do „człowieka cnotliwego”. | □ | □ |
Człowiek zaznaje i szczęścia, i nieszczęścia. | □ | □ |
Człowiek może unikać nieszczęść. | □ | □ |
Człowiek nie powinien tracić czasu na zabawy z przyjaciółmi. | □ | □ |
Podczas spotkań z przyjaciółmi należy zachować trzeźwość. | □ | □ |
Na starość należy odrzucić przyjemności życia. | □ | □ |
Jan Kochanowski w swoich pieśniach zalecał, by zamieszkać na wsi, z dala od zgiełku świata. Czy z jego utworów wynika, że należy uciekać od spraw państwowych i zamykać się w gronie przyjaciół? Odpowiedź uzasadnij odpowiednimi cytatami.
Na podstawie wybranych utworów Jana Kochanowskiego napisz jakie wskazówki dotyczące postępowania człowieka formułuje poeta. Przywołaj odpowiednie cytaty.
Który z wzorców osobowych propagowanych przez Jana Kochanowskiego wydaje ci się aktualny? Zredaguj wypowiedź argumentacyjną na ten temat zawierającą nie mniej niż 400 słów. W pracy użyj cytatów z utworów Jana Kochanowskiego.