Scenariusz zajęć

Autor: Krzysztof Błaszczak, Aleksandra Marszałek‑Harych

Przedmiot: chemia

Temat: Trzecia zasada termodynamiki

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

5) wykorzystuje wiedzę i dostępne informacje do rozwiązywania problemów chemicznych z zastosowaniem metody naukowej;

6) stosuje poprawną terminologię;

7) wykonuje obliczenia dotyczące praw chemicznych.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• definiuje trzecią zasadę termodynamiki oraz inne pojęcia związane z tym rozdziałem;

• w oparciu o wykres zależności entropii od temperatury, analizuje III zasadę termodynamiki;

• oblicza zmianę entropii dla różnych reakcji.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna,

• burza mózgów;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• film samouczek;

• metoda lekcji odwróconej;

• technika zdań podsumowujących.

Forma pracy:

• praca zbiorowa;

• praca w grupach;

• praca w parach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami/smartfony/tablety z dostępem do internetu;

• podręczniki tradycyjne;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica, kreda.

Przed lekcją

Uczniowie proszeni są o zastanowienie się, czym jest kryształ doskonały?

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel pyta uczniów o treść I i II zasady termodynamiki. Uczniowie przypominają sobie wiadomości z poprzednich lekcji.

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pojęć: entropia, III zasada termodynamiki.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. W nawiązaniu do zadania domowego uczniów, nauczyciel inspiruje ich do sformułowania odpowiedzi i zdefiniowania pojęcia kryształu doskonałego. Nauczyciel ewentualnie uzupełnia wypowiedzi uczniów.

2. Uczniowie wyszukują w e‑materiałach treść III zasady termodynamiki, podają jej treść na forum klasy, po czym zapisują jej treść w zeszytach.

3. Następnie uczniowie w parach mają za zadanie przeanalizować w e‑materiale wykres zależności entropii od temperatury, który wyjaśnia III zasadę termodynamiki.

4. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej film samouczek.

5. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy i rozdaje po trzy arkusze papieru A4. Najpierw uczniowie analizują przykład obliczeń podany w e‑materiale. Następnie każda grupa ma przygotować przykład zadania na obliczenie standardowej entropii dla dowolnej reakcji chemicznej (nie zawartej ani w e‑materiale, ani w podręczniku) na jednym arkuszu, a rozwiązanie zadania przygotowują na drugim arkuszu. Po zakończonej pracy grupy oddają zadania prowadzącemu, który składa je tak, żeby treść była niewidoczna, po czym grupy losują te zadania i rozwiązują je. Wybrani moderatorzy grup zapisują rozwiązania zadań na tablicy, a całość weryfikują twórcy danego zadania wraz z nauczycielem.

6. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”. Nauczyciel wspiera uczniów podczas pracy.

Faza podsumowująca:

1. Na zakończenie zajęć nauczyciel zadaje uczniom pytania: Co oznacza entropia? Od czego zależy entropia? O czym mówi III zasada termodynamiki?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film samouczek może być wykorzystany jako medium do przygotowania do zajęć lub sprawdzianu oraz może być wykorzystany przez uczniów nieobecnych na lekcji w celu uzupełnienia swoich braków.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Co oznacza entropia?

• Od czego zależy entropia?

• O czym mówi III zasada termodynamiki?

2. Arkusze papieru A4;

3. Dla nauczyciela przydatny będzie artykuł w Chemii w szkole na temat entropii – J. Salach: Termodynamika. Repetytorium, Wydawnictwo Zamiast Korepetycji, Kraków 1991.